اسماعیل خراسانی - Department of Plant Breeding and Biotechnology, University of Zabol, Zabol, Iran
لیلا فهمیده - of Department of Plant Breeding and Biotechnology, University of Zabol, Zabol, Iran
نادعلی بابائیان جلودار - Associate Professor of Department of plant Breeding and Biotechnology, University of Zabol, Zabol, Iran, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran
غلامعی رنجبر - Department of Plant Breeding,Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran
محمدعلی نجفی - Department of Food Industry, Zabol University, Zabol, Iran

    کیفیت دانه در برنج از عوامل اصلی و تعیینکننده جهت بازارپسندی و فروش محصول محسوب می­شود. هدف از این مطالعه بررسی کیفیت ژنوتیپ­ های مختلف برنج در محیط ­های متفاوت و شناسایی ژنوتیپ ­ها با کیفیت مطلوب بود. در این آزمایش، صفات کیفی ۱۶ ژنوتیپ برنج، شش لاین در دست معرفی، ۸ ژنوتیپ والدینی و دو ژنوتیپ به عنوان شاهد در دو منطقه آمل و ساری بررسی شد. صفات عملکرد دانه و برخی صفات کیفی برنج شامل راندمان تبدیل، درصد برنج کامل، درصد برنج خرد، طول دانه قبل از پخت، عرض دانه قبل از پخت، طول دانه پس از پخت، نسبت طویل شدن دانه پس از پخت، مقدار آمیلوز، قوام ژل و درجه حرارت ژلاتینه شدن مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس ساده حاکی از وجود تفاوت معنی­ داری در بین ژنوتیپ­ ها برای تمامی صفات در هر دو مکان بود. تجزیه واریانس مرکب پس از اطمینان از یکنواختی واریانس ­های خطا انجام شد. نتایج اثر معنی­ دار ژنوتیپ ­ها را نشان داد که بیانگر تفاوت ژنتیکی در بین ژنوتیپ­ های مختلف می­باشد. همچنین نتایج ژنوتیپ در محیط های مختلف نیز معنی دار بود. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که اکثر ژنوتیپ­ های مورد مطالعه از نظر مقدار آمیلوز در حد متوسط، درجه حرارت ژلاتینه شدن پایین و دامنه قوام ژل بین ۷۰-۴۰ داشتند. اکثر صفات کیفی با عملکرد همبستگی منفی و غیرمعنی­ داری نشان دادند. در مجموع بررسی نتایج این آزمایش نشان داد که لاین۲، (سپیدرود/ (IR۵۸۰۲۵A) کیفیت بالاتری نسبت به سایر لاین ­ها داشت زیرا دارای مقدار آمیلوز متوسط (۲۲ درصد)، دمای ژلاتینه شدن متوسط (با نمره ۳) و قوام ژل بالا (۷۱/۵ میلی متر)  بر اساس میانگین دو منطقه بود. این در حالی است که این لاین در مقایسه با سایر لاین­ های مورد بررسی در این آزمایش براساس میانگین دو منطقه کمترین عملکرد (۳۹۲۵ کیلوگرم در هکتار) را دارا بود.

Amylose, Combined variance analysis, Quality traits, Rice genotypes, آمیلوز, تجزیه واریانس مرکب, ژنوتیپ برنج, صفات کیفی