حسین زینلی - استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان
حسین حسینی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت و محقق شرکت باریج اسانس کاشان
محمدحسن شیرزادی - استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت

نعناع یکی از مهمترین گیاهان خانواده Labiatae است که از نظر دارویی، غذایی و بهداشتی کاربرد گسترده ای دارد. اسانس و ترکیب های تشکیل دهنده آن از اجزای مهم این گیاه بوده و به شدت تحت تاثیر عوامل به زراعی قرار می گیرد. در این تحقیق اثرات سطوح مختلف کود نیتروژن و زمان برداشت روی عملکرد و اجزای آن، اسانس و منتول نعناع فلفلی (Mentha piperita L.) مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح اسپلیت پلات با سه تکرار به اجرا درآمد. صفات اندازه گیری شده در این تحقیق شامل طول برگ، عرض برگ، ارتفاع گیاه، وزن تر اندام هوایی در هر مترمربع در چین اول و دوم، وزن تر ۱۰۰ برگ، میزان اسانس چین اول و دوم، میزان منتول در چین اول و دوم، عملکرد کل اندام هوایی در هکتار و عملکرد اسانس در هکتار بود. نتایج تجزیه واریانس صفات مورد مطالعه نشان داد که سطوح مختلف کود نیتروژن و زمان برداشت روی کلیه صفات بجز طول برگ اثر معنی داری داشت. اثرات متقابل ازت و زمان برداشت روی کلیه صفات بجز صفات طول و عرض برگ، تفاوت معنی داری را نشان داد. مقایسه میانگین صفات نشان داد که ارتفاع گیاه، وزن تر اندام هوایی در مترمربع، وزن تر ۱۰۰ برگ، اسانس چین اول، منتول چین اول و دوم، عملکرد اندام هوایی در هکتار و عملکرد اسانس با افزایش مصرف ازت افزایش یافتند. مقایسه میانگین زمان های مختلف برداشت روی صفات نشان داد که بیشترین عملکرد کل اندام هوایی و عملکرد اسانس در زمان شروع غنچه دهی بدست آمده است. اثرات متقابل سطوح مختلف کود نیتروژن و زمان برداشت همچنین نشان داد که بیشترین عملکرد اندام هوایی در هکتار در زمان مصرف ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن و در زمان شروع غنچه دهی و بالاترین میزان منتول در سطح مصرف ۳۰۰ کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن و در زمان ۵۰ درصد گلدهی بدست آمده است. درصد اسانس در چین دوم نسبت به چین اول معنی دار و روند کاهشی داشته است. به طور کلی نتایج نشان داد که بهترین تاریخ برداشت جهت حصول به حداکثر عملکرد تر اندام هوایی و اسانس در گیاه نعناع فلفلی، زمان شروع غنچه دهی و میزان مصرف ۲۰۰ کیلوگرم کود نیتروژن بوده است.

کود نیتروژن, نعناع فلفلی (Mentha piperita L.), زمان برداشت, منتول, اسانس