الهام شاهی - دانش آموخته کارشناسی ارشد برنامه ریزی محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران
لعبت زبردست - استادیار برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران
اسماعیل صالحی - دانشیار برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست، دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران
رضا صالحی - دانشجوی دکتری برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

اهمیت محیط های مسکونی شهری به عنوان سکونتگاه های اصلی مردم، روزبه روز در حال افزایش است. در این بین، تراکم بالای جمعیت در نواحی شهری کیفیت محیط زیست این مناطق را کاهش داده است که به همین دلیل باید به کیفیت این زیستگاه ها توجه ویژه ای شود. این مطالعه با هدف شناسایی زنجیره های علت و معلولی، به صورت توصیفی-تحلیلی براساس مدل DPSIR با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و تجزیه وتحلیل آماری در سال ۱۳۹۲ انجام شده است. نتایج حاصل از بررسی مولفه های زیستگاه شهر تهران در قالب نیروی محرکه، اثر، وضعیت، فشار و پاسخ مدل DPSIR، نشان می دهد میزان استقرار جمعیت و مراکز کار و فعالیت توام با بی انضباطی کالبدی از مهم ترین شاخصه های موثر به عنوان نیروی محرکه زیستگاه شهر تهران است. در این بین، تحت تاثیر مستقیم نیروی محرکه شهرنشینی شتابان، فشار بر منابع اکولوژیکی و بر منابع طبیعی شهر محسوس است، اما عمده ترین وضعیت نیروی محرکه شهرنشینی شتابان برای تمام متغیرها به رغم مثبت بودن روندها، در مقایسه با وضعیت ایده آل و استاندارد چندان مناسب نیست. همچنین مهم ترین آثار وضعیت مطلوب یا نامطلوب اجزا و بخش های عمده یک زیستگاه در قالب دو بخش آلودگی ها و سلامت و بهداشت عمومی منعکس می شود. در این بین از بهترین پاسخ های موجود می توان به تهیه و انتشار نخستین گزارش وضعیت محیط زیست شهر تهران، تصویب و ابلاغ طرح جامع راهبردی ساختاری این شهر در سال ۱۳۸۷، تصویب طرح تفصیلی شهر تهران در سال ۱۳۸۸ و الزام به تهیه برنامه عملیاتی شهرداری تهران اشاره کرد.

زیستگاه انسانی, سکونتگاه انسانی, گزارش وضعیت محیط زیستی, مدل DPSIR, SoE