نسرین فرهمندراد - گروه زراعت، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران
سید غلامرضا موسوی - گروه زراعت، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران
محمد حسین صابری - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی، بیرجند، خراسان جنوبی، ایران

به منظور ارزیابی اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر صفات مورفولوژیکی و عملکردی شاهدانه، آزمایشی در سال ۱۳۹۲ در مرکز تحقیقات کشاورزی بیرجند به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. در این آزمایش سه تاریخ کاشت ۲۳ اردیبهشت، ۷ خرداد و ۲۲ خرداد ماه به عنوان عامل اصلی و سه تراکم ۲۲/۲۲، ۱۱/۱۱ و ۴/۷ بوته در متر مربع به عنوان عامل فرعی مورد مطالعه قرار گرفت. نتااخیر در کاشت از ۲۳ اردیبهشت به ۲۲ خرداد قطر ساقه، تعداد انشعابات ساقه اصلی، ارتفاع بوته، تعداد دانه در بوته و واحد سطح، عملکردهای دانه و بیولوژیک در بوته و متر مربع و شاخص برداشت را به طور معنی داری و به ترتیب ۲/۲۰، ۲/۲۲، ۳/۲۰، ۲/۴۹، ۲/۴۳، ۵۳، ۹/۳۶، ۴۸، ۹/۳۶ و ۶/۱۷ درصد کاهش داد همچنین نتایج نشان داد با کاهش تراکم از ۲/۲۲ به ۴/۷ بوته در متر مربع، تعداد دانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک در مترمربع به ترتیب به میزان ۲/۳۷، ۷/۱۳ و ۵/۱۹ درصد کاهش و قطر ساقه، تعداد انشعابات ساقه اصلی، تعداد دانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک در بوته و وزن هزار دانه به ترتیب به میزان ۷/۴۰، ۷/۲۲، ۷/۷۲، ۳/۱۱۲، ۴/۱۴۱ و ۳۲ درصد به طور معنی داری افزایش یافت. به طور کلی به منظور رسیدن به عملکرد اقتصادی مطلوب در زراعت گیاه دارویی شاهدانه در منطقه بیرجند، کشت زودهنگام (ترجیحا دهه سوم اردیبهشت) و نسبتا متراکم (۲/۲۲ بوته در واحد سطح) آن را می توان توصیه کرد.

گیاه دارویی, زمان کاشت, تعداد بوته, شاخص برداشت, تعداد دانه, ارتفاع بوته