محرم مشایخی - دانشگاه فردوسی مشهد
سید هادی زرقانی - دانشگاه فردوسی مشهد
امید علی خوارزمی - دانشگاه فردوسی مشهد

امروزه کلان­شهرها؛ در عرصه روابط فراملی و تعاملات بین­ المللی و در بخش­ها و نهادهای گوناگون شهری، در حال توسعه ظرفیت­ها و پتانسیل­ های درونی هستند. بنابراین در حال حاضر؛ برای ارزیابی وضعیت یک کلان­ شهر، در حوزه تعاملات و ارتباطات فراملی، نیازمند شناخت ظرفیت­ ها و توانایی­های بخش­ها و نهادهای شهری هستیم. بر این اساس؛ از مهمترین بخش­های ارزیابی و نمایش روابط فراملی شهری، نهاد شهرداری و استفاده از پتانسیل دانشگاه، در زمینه­ی افزایش تعاملات بین‎المللی درحوزه های فناوری اطلاعات، اقتصاد و فرهنگ است. پژوهش حاضر؛ با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و به کارگیری مدل تحلیل استراتژیک سوات، و با تاکید بر تعاملات فراملی شهرداری از طریق روابط فراملی دانشگاه­های کلان ­شهر مشهد، در حوزه دیپلماسی‎شهری و تاثیرگذاری آن بر جایگاه فراملی این کلان شهر ایرانی، به بررسی وضعیت دیپلماسی‎شهری، در کلان ­شهر مشهد و استراتژی­ سازی دیپلماسی‎شهری در این کلان شهر، پرداخته است. این پژوهش؛ ضمن معرفی نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت­ها و تهدیدهای کلان ­شهر مشهد در استراتژی دیپلماسی شهری، به شرح وضعیت اقدامات دانشگاه­های کلان­ شهر مشهد در زمینه تعاملات و روابط فراملی، با بررسی دو شاخص تعداد دانشجویان بین­ المللی و تعداد تفاهمات بین­ المللی دانشگاهی و نیز بررسی وضعیت اقدامات بخش روابط عمومی و امور بین­ الملل شهرداری مشهد در زمینه گسترش روابط فراملی و توسعه دیپلماسی‎شهری کلان شهر مشهد، با بررسی سه شاخص پیمان­ها و تفاهمات همکاری شهری کلان­ شهر مشهد، عضویت و مناصب رسمی کلان شهر مشهد در سازمان ها و مجامع بین­المللی و اقدامات اجرایی شهرداری کلان­شهر مشهد، می پردازد. روش­ گرداوری اطلاعات در این پژوهش مبتنی بر روش­ کتابخانه­ ای و میدانی است. عمده ­ترین ابزاری که محققان در روش کتابخانه­ای برای جمع­آوری اطلاعات از آن استفاده کرده اند، عبارتنداز: کتاب­ها، مقاله ­ها، مجله ­ها، نشریات، اسناد، مطبوعات، آمارنامه­ ها. همچنین در روش­ میدانی محققان، از ابزارهایی همچون پرسشنامه، مصاحبه، بهره برده اند. پرسشنامه این پژوهش از نظریات ۴۰ متخصص و کارشناس در حوزه­های مرتبط، استفاده کرده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که با استفاده از مدل تحلیل استراتژیک سوات، جایگاه کلان­شهر مشهد در استراتژی دیپلماسی‎شهری؛ موقعیت محافظه­ کارانه WO، است که ارتقا این جایگاه استراتژیک دیپلماسی‎شهری در وضعیت فعلی، نیازمند سیاستگذاری کلان ­شهر مشهد در جهت برطرف کردن نقاط ضعف داخلی با استفاده مطلوب از فرصت­های خارجی است.

دیپلماسی, دیپلماسی شهری, کلان شهرمشهد, SWOT