قدرت اله شرفی - Department of Medicinal plants, Arak Branch, Islamic Azad UniversityArak, Iran
مهدی چنگیزی - Department of Agronomy and plant Breeding, Islamic Azad University,Arak Branch,Arak,Iran
مسعود رفیعی - Department of Agronomy and Plant Breeding, Arak Branch, Islamic Azad University, Arak, Iran
مسعود گماریان - Department of Agronomy and plant Breeding, Faculty of Agriculture,Islamic Azad University,Arak Branch,Arak,Iran
شهاب خاقانی - Department of Agronomy and plant Breeding, Islamic Azad University,Arak Branch,Arak,Iran

این آزمایش به منظور بررسی اثر تنش خشکی و کود زیستی ورمی کمپوست بر برخی خصوصیات مورفوفیزیولوژیک آویشن باغی (Thymus vulgaris L.) در گلخانه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خرم آباد به­صورت فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار به­صورت آزمایش گلدانی به اجرا در آمد. فاکتورها شامل میزان کود ورمی­کمپوست در سطوح صفر، ۳۰، ۵۰ و ۷۵ درصد حجم گلدان و تنش آبی شامل آبیاری بر اساس ۸۵ (شرایط نرمال رطوبتی به­عنوان شاهد)، ۷۰ (تنش متوسط)، و ۵۵ (تنش شدید) درصد رطوبت ظرفیت زراعی بود. نتایج نشان داد که با افزایش شدت تنش خشکی میزان رنگیزه­های فتوسنتزی (کلروفیل a و کلروفیل b)، آنزیم آنتی­اکسیدان کاتالاز، پروتئین، متابولیت­های ثانویه آلفاترپینن، تیمول و کارواکرول و صفات مورفولوژیک ارتفاع بوته، تعداد شاخه­های فرعی، وزن تر و وزن خشک بوته کاهش معنی­داری یافت، اما تنش خشکی آنزیم­های آنتی­اکسیدان پراکسیداز و هیدروژن پراکسیداز، میزان قندهای محلول غیرساختاری و اسید آمینه پرولین را به­ طور معنی­ داری افزایش داد. افزایش مصرف ورمی­کمپوست موجب افزایش معنی­دار کلروفیل b، هیدروژن پراکسیداز، آلفاترپینن، تیمول، کارواکرول، درصد اسانس، ارتفاع بوته، تعداد شاخه­های فرعی، وزن تر و وزن خشک بوته شد، اما کلروفیلa و قندهای محلول غیرساختاری را کاهش داد. بر اساس نتایج این آزمایش، تنش خشکی و ورمی­کمپوست مستقل از یکدیگر عمل نمودند. با افزایش شدت تنش خشکی علی­رغم اقدام گیاه به دفاع آنتی اکسیدانی و تنظیم اسمزی، تولید اغلب متابولیت­های ثانویه و رشد گیاه به­طور معنی­داری کاهش یافت؛ اما مصرف ورمی­کمپوست موجب افزایش این صفات شد. نتایج این آزمایش از طرفی حساسیت زیاد آویشن باغی به تنش خشکی و از سوی دیگر اهمیت کاربرد ورمی­کمپوست در افزایش تولید و ارزش داروئی این گیاه را تائید نمود.

antioxidant enzymes, Osmotic regulation, photosynthetic pigments, secondary metabolites, آنزیم های آنتی اکسیدان, تنظیم اسمزی, رنگیزه های فتوسنتزی, متابولیت های ثانویه