فریده نوروزی شهری - Razi University
سعید جلالی هنرمند - Razi University
محسن سعیدی - Razi University
فرزاد مندنی - Razi University

اخیرا دود حاصل از سوختن گیاهان به جهت داشتن ترکیبات بیومحرک بر فرآیندهای زیستی و بیوشیمیایی در گروه فیتوهورمون های رشد قرار داده می شود. به منظور بررسی اثر شبه فیتوهورمونی دود به دست آمده از گیاه شقایق روی برخی از خصوصیات بیوشیمیایی گیاه دارویی ریحان، آزمایشی با اندازه گیری های مکرر در طی سال ۱۳۹۶ در گلخانه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل هشت سطح محلول پاشی برگی (شاهد، دودآب با غلظت های ۱:۵۰۰۰، ۱:۱۰۰۰، ۱:۵۰۰ و ۱:۱۰۰ (v/v) و فیتوهورمون های سایتوکینین، جیبرلیک اسید و اکسین هر یک با غلظت ۵۰ میکرومولار) با سه تکرار و در دو چین برداشت گیاه بود. نتایج نشان داد که کاربرد تیمارهای دودآب ۱:۱۰۰ و ۱:۵۰۰ (v/v) بدون اختلاف معنی دار با سیتوکینین، موجب بهبود وضعیت تبادلات گازی و افزایش محتوای کلروفیل شد. تمامی شاخص های فلورسانس کلروفیل نیز تحت کاربرد فیتوهورمون ها و دودآب افزایش قابل ملاحظه ای داشتند. سطوح مختلف محلول پاشی (به ویژه دودآب ۱:۵۰۰ و ۱:۱۰۰ (v/v)) موجب کاهش نشت الکترولیت ها از غشای سلولی و محتوای کربوهیدرات های محلول شد. بیشترین محتوای فنول کل و آنتوسیانین ها نیز به ترتیب تحت دودآب ۱:۱۰۰ و ۱:۵۰۰ (v/v) حاصل شد. دودآب ۱:۱۰۰ (v/v) بدون اختلاف معنی دار با فیتوهورمون های اکسین و جیبرلیک اسید موجب افزایش معنی دار سرعت فعالیت آنزیم پراکسیداز شد. به طور کلی می توان نتیجه گرفت که عصاره های آبی دود به خصوص در غلظت ۱:۱۰۰ (v/v) بدون اختلاف معنی دار با فیتوهورمون های سنتزی توانایی تقلیل محدودیت های بیوشیمیایی گیاه ریحان را داشته و می تواند وضعیت رشد آن را بهبود بخشد.

Auxin, Karrikinolide, Cytokinin, Gibberellic acid, Photosynthesis, Smoke-water, اکسین, جیبرلیک اسید, دودآب, سایتوکینین, فتوسنتز, کاریکینولید