اخلاص امینی - گروه زراعت ، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه ایلام ، ایلام ، ایران
علیرضا تاب - گروه زراعت ، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه ایلام ، ایلام ، ایران
امانول رادیستی - گروه علوم شیمیایی و دارویی ، دانشگاه فرارا ، فرارا ، ایتالیا

به منظور بررسی اثر الگوهای مختلف کشت مخلوط سری های افزایشی گاودانه و خلر بر تنوع و تراکم علف های هرز در کشت گندم تحت سامانه های مختلف خاک ورزی، آزمایشی به صورت کرت های خردشده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ایلام در دو سال زراعی ۹۸-۱۳۹۷ و ۹۹-۱۳۹۸، اجرا شد. کرت های اصلی شامل خاک ورزی در سه سطح (خاک ورزی متداول، خاک ورزی حداقل و بدون خاک ورزی) و کرت های فرعی، شش سری کشت مخلوط افزایشی گاودانه، خلر با گندم (کشت خالص گندم، کشت مخلوط افزایشی ۱۰۰ درصد گندم+۵۰ درصد گاودانه، کشت مخلوط افزایشی ۱۰۰ درصد گندم+۵۰ درصد خلر، کشت خالص گاودانه، کشت خالص خلر و شاهد (بدون کشت گیاه زراعی) بودند. صفات مورد بررسی شامل جمعیت، تنوع و تراکم علف های هرز بودند. نتایج نشان داد کشت مخلوط افزایشی گندم+گاودانه موجب کاهش تراکم علف های هرز بیشتر از سایر تیمارها شد. میزان کاهش تراکم بوته علف های هرز در الگوی کاشت گندم+گاودانه و گندم+خلر تحت شرایط بدون خاک ورزی نسبت به شاهد به ترتیب ۷۷ و ۹/۶۹ درصد بود. این میزان کاهش تحت شرایط خاک ورزی حداقل به ترتیب ۱/۸۰ و ۱/۷۶ درصد و در خاک ورزی متداول به ترتیب ۲/۷۰ و ۵/۵۴ درصد بود. بیشترین شاخص تنوع علف های هرز (شانون-وینر، بریلویین و غنای گونه ای مارگالف) در شاهد و کشت خالص خلر مشاهده شد. خاک ورزی متداول بیشترین تعداد و تنوع علف های هرز را به خود اختصاص داد. در هر دو سال بیشترین شاخص غالبیت (۳۸/۰) در الگوی کاشت گندم+گاودانه مشاهده شد. بر اساس نتایج این تحقیق، کشت مخلوط افزایشی گیاهان بقولات با گندم می تواند گامی موثر در راستای مدیریت علف­های هرز در سامانه های کشاورزی پایدار باشد.

الگوی کشت, بقولات, جمعیت علف های هرز, خاک ورزی حفاظتی