مهدی یونسی حمزه خانلو - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات- دانشگاه تهران پردیس ابوریحان
علی ایزدی دربندی - استاد یار گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات- دانشگاه تهران- پردیس ابوریحان
رضا باقری - دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران

سویا به خاطر استفاده گسترده از آن برای تأمین روغن گیاهی خوراکی و غذای با پروتئین بالا برای دامهای اهلی،مهم میباشد. تنشهای غیر زیستی مانند غرق آبی، گرما و شوری اثرات عمدهای تولید محصول گیاهان زراعی دارد. به خاطر اهمیت تغذیهای و اقتصادی روغن و پروتئین سویا، شناسایی پایههای مولکولی تنوع فنوتیپی مرتبط با تنش و شناسایی ارقام و ژنوتیپهای مقاوم و متحمل با تولید محصول پایدار مطلوب میباشد. میزان پروتئین وروغن بعلاه توزیع اسید چرب در بذور سویا تحت تأثیر دما و سایر تنشها قرا میگیرد. لذا برای توسعه گیاهان سویا با تحمل بالا به تنشها، درک پایهای سیستمهای فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و تنظیم ژنی ضروری میباشد.درک بهتر مکانیسمهای پاسخ به تنشهای غیر زیستی کاربرد مؤثر تکنولوژی ژنومی را در بهبود گیاهان وکشاورزی پایدار میسر خواهد نمود. تحقیقات زیادی روی پاسخ به تنشهای غیر زیستی در سویا اجرا شده است ولی مطالعات در زمینه تنظیمهای کلیدی ژنها و پروتئینهای مسئول به تنشهای غیر زیستی و شبکههای فعل و انفعالی آنها در ارتباط با کارآیی گیاه (برای مثال عملکرد) کافی نیست. اخیراً تکنولوژیهای ژنومی به عنوان ابزارمطمئنی برای فائق آمدن بر اثرات تنشهای غیر زیستی در گیاهان ظاهر شده است، ولی پیشرفت در زمینهءلگومهای تأمین کننده غذای انسان، مخصوصاً سویا محدود بوده است. دست آوردها و پیشرفتهای اصلی درزمینه تغییر سویا و انتخاب به کمک نشانگر، همراه با کاربرد ژنومیکس کارکردی، پتانسیل بالایی را بری بهبودسویا و تولید ارقام پر محصول و پایدار پیشنهاد میکند. این تحقیق تصویر کلی از پیشرفتهای اخیر در زمینه درک مکانیسمهای تنظیم ژن، مهندسی ژنتیک و متابولیتها را که باعث افزایش تحمل سویا در برابر تنشها می-شود در اختیار قرار میدهد.

سویا، تنشهای غیر زیستی، ژنومیکس، روغن، پاسخ به تنش