سپیده سید موسوی - کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه علم و هنر یزد، واحد اردکان، یزد، ایران، نویسنده مسئول.
بهنام زنگی - استادیار گروه نقاشی، دانشکده هنر و معماری ، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

  خرید آثار نقاشی، ناشی از درک زیبایی­شناختی است که به فرم، سبک و تکنیک اثر و نیز به دانش و فرهنگ بصری، بستگی دارد. زمانی که از فرهنگ و سرمایه فرهنگی سخن رانده می شود، مصرف فرهنگی مد نظر است که با توجه به نیازهای فرهنگی به­وجود می آید؛ به گفته پی­یر بوردیو، این نیازها محصول محیط و پرورش افرادند و با میزان آموزش و تحصیلات رابطه مستقیم داشته و برخلاف نیازهای اولیه -که غریزی­اند- به طور اکتسابی ایجاد می شوند. هدف این تحقیق، بررسی عوامل موثر بر خرید آثار نقاشی معاصر ایران بوده که مبین نوعی مصرف فرهنگی است. عوامل دیگری که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته اند، عبارتند از: سرمایه های اقتصادی، اجتماعی و فردی. ماهیت این تحقیق کاربردی، و روش آن توصیفی-تحلیلی بوده و با شیوه پیمایشی و با ابزار پرسش نامه ، انجام گرفته است. در بعد کیفی نیز از ابزار مصاحبه ساختار یافته، استفاده شده است. بر اساس نتایج به­دست آمده، عوامل ساختاری(ساخت اجتماعی) -که تا حد زیادی، بر عوامل اقتصادی و فرهنگی تاثیر دوسویه دارد- تاثیرگذار­ترین عامل خرید و مصرف آثار نقاشی معاصر است. هم چنین، عامل سرمایه اجتماعی -که پیامد مولفه ساخت اجتماعی است- شدیدا غرق یک رابطه دوسویه با عامل فرهنگی است. عامل فرهنگی نیز از عامل ساخت اجتماعی، عامل اقتصادی و سرمایه اجتماعی عمیقا، در حال تاثیر است. بنابراین، جمعی از عوامل در هم تنیده ساختاری، سیاست­گذاری و حاکمیتی، مصرف کالاهای هنری به ویژه، نقاشی را تحت­تاثیر قرار می­دهند. این پژوهش، می تواند منشا تحلیل های جامعه­شناسانه در حوزه فرهنگ و هم چنین، اقتصاد هنر نقاشی باشد.  

مصرف فرهنگی, سرمایه فرهنگی, سرمایه اقتصادی, سرمایه اجتماعی, آثار نقاشی معاصر ایران