رضا ذاکری نژاد - گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه اصفهان، ایران
احسان جهانیان - گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی ،دانشگاه اصفهان، ایران
سعید موحدی - گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه اصفهان، ایران

دمای سطح آب یا دمای رویه ی آب در آبهای آزاد و دریای ها بعنوان یکی از شاخص های سنجش ویژگی های اقیانوس شناسی و هواشناسی شناخته می شود. در این پژوهش برای تحلیل تغییرات زمانی و مکانی دمای سطح آب دریای خزر از داده های (۰.۲۵ درجه) سنجنده AVHRR طی بازه  زمانی ۱۹۸۹-۲۰۱۹ استفاده شد. ارزیابی روند تغییرات دمایی سطح اب (SST) دریای خزر  با محاسبه میانگین دمای ماهانه، فصلی و سالانه از داده های روزانه تهیه شد. نتایج تحلیل داده های دمای سطح آب  نشان  می دهد، که سال ۲۰۰۳ با میانگین دمای سالانه ۱۴۰۷ درجه سلسیوس بعنوان سردترین سال و سال ۲۰۱۰ با میانگین دمای سالانه ۱۶.۵۶ درجه سلسیوس بعنوان گرمترین سال شناخته می شود.  بر اساس نقشه های تهیه شده بخشهای جنوبی، خصوصا جنوب شرقی خزر، گرمترین پهنه هاست و خزر میانی دمای کمتری نسبت به بقیه مناطق دارد، هر چند در برخی فصول و ماه ها، اثر عرض جغرافیایی غلبه می کند و بخشهای شمالی کمترین دماها را نشان می دهد. در واقع نتایج نشان  دهنده ی این می باشد، که تغییرات زمانی سالانه SST در  دریای خزر روندی کاملا افزایشی دارد. با این وجود از نظر مکانی نیز،  بخشهای شمالی دریای خزر کمترین دما و با کاهش میزان عرض جغرافیایی به سمت جنوب، دماها افزایش می یابد.  میانگین کلی دمای رویه آب این دریا طی دوره مورد مطالعه حدود ۶/۱۵ درجه سلسیوس است. که بیانگر روند کاملا افزایشی تغییرات دمای سطح آب دریای خزر  در طی سال­های اخیر می باشد. با این حال از نظر تغییرات مکانی، فصل زمستان برعکس بقیه فصول از تغییرات عرض جغرافیایی پیروی  نمی کند و حالتی  کاملا  عکس را نشان می دهد، یعنی با افزایش عرض جغرافیایی، دما افزایش را نشان  داد. بررسی تغییرات زمانی سالانه دمای رویه دریای خزر نشان می دهد که در طی این دوره، به طور کلی دما افزایشی است.

دمای سطح آب دریا, روند, دریای خزر, سنجنده