زهرا دهقان شبانی
محمد زهتاب
ندا جمشیدی

رشد اقتصادی متعارف ترین هدف برای هر اقتصاد است که یکی از عوامل موثر بر آن، سرمایه است. امروزه سرمایه انسانی در کنار سرمایه فیزیکی به عنوان یکی از اصلی ترین نهاده های تولید، ایفای نقش می کند. از این رو، یکی از مهم ترین عوامل تعیین کننده ی رشد اقتصادی می باشد که بررسی تاثیر آن بر رشد منطقه-ای اقتصاد در مناطق مختلف می تواند به توسعه یافتگی آن مناطق و مناطق همجوار آنها کمک نماید. عده ای بر این باورند که اثر مثبت قابل توجه سرمایه انسانی تنها پس از آن که اقتصاد از سطح آستانه ای از توسعه عبور می کند، می-تواند تحقق یابد. بنابراین هدف پژوهش حاضر، تحلیل تاثیر آستانه ای سطح توسعه بر اثرگذاری سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی در استان های ایران می باشد. برای این منظور، از روش آستانه ای داده های تابلویی برای ۲۸ استان ایران طی دوره زمانی ۱۳۸۰-۱۳۹۴ استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد که دو مقدار آستانه برای سطح توسعه وجود دارد که مقدار آستانه اول سطح توسعه ۸۱۳۴/۳ و مقدار آستانه دوم ۴۶۰/۵ است و چنانچه سطح توسعه کمتر از ۸۱۳۴/۳ باشد سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی تاثیرگذار نخواهد بود. اما اگر سطح توسعه بین ۸۱۳۴/۳ و ۴۶/۵ باشد با افزایش ۱ درصد سرمایه انسانی رشد اقتصادی ۰۸۰/۰ درصد رشد خواهد داشت و چنانچه سطح توسعه بالاتر از ۴۶/۵ باشد با افزایش ۱ درصدی سرمایه انسانی رشد اقتصادی ۱۷۵/۰ درصد رشد خواهد داشت.

سرمایه انسانی, رشد منطقه ای اقتصاد, مدل پانل آستانه ای, ایران