علی نیکخواه - استاد دانشگاه تهران
شعبان چگینی - کارشناس وزارت جهاد سازندگی

گیاهان خانواده اسفناجیان (Chenopodiaceae) قدرت سازگاری خوبی در شرایط سخت محیطی دارند. بدین دلیل در کشورهایی که با پدیده کویرزدایی مواجه هستند جهت جلوگیری از این پدیده و کویرزدایی به کشت بعضی از گونه های این خانواده مانند آتریپلکس کانی سنس (Atriplex canescens ) و آتریپلکس لنتی فرمیس (Atriplex lentiformis) مبادرت می کنند. بدین منظور در ایران در سالهای اخیر، در منطقه یزد (چاه افضل اردکان)، آتریپلکس کانی سنس و آتریپلکس لنتی فرمیس کشت شده است. به منظور ارزیابی علوفه این گونه ها پژوهشی انجام شد که در آن ، از بره ها و بزغاله های نر استفاده گردید. در این آزمایش در چهار جیره غذایی به میزان 0، 25، 50، 75 و 100 درصد آتریپلکس کانی سنس و در چهار جیره غذایی به همان میزان آتریپلکس لنتی فرمسی با یونجه جایگزین و به مدت 100 روز دانهای مورد آإزمیاش با آن جیره ها تغذیه شدند. افزایش وزن روزانه، بازد ه غذایی و درصد لاشه بره ها و بزغاله ها تعیین گردیدند. نتایج این آزمایش نشان که با افزایش سطح علوفه آتریپلکس در جیره ها افزایش وزن بره و بزغاله ها و بازده غذایی آنها کاهش می یابد و تفاوت بین میانگین ها معنی دار (P<0/05) می باشد، ولی تفاوت بین میانگین درصد لاشه ها معنی دار نمی باشد. در این آزمایش بالاترین افزایش وزن روزانه (به ترتیب بره ها 135/5 گرم و بزغاله ها 68/8 گرم) دامهایی داشتند که با جیره غذایی حاوی 25% آتریپلکس، و پایین ترین افزایش وزن (به ترتیب بره ها 88 گرم و بزغاله ها 37/9 گرم) را حیواناتی داشتند که با جیره غذایی حاوی 100% آتریپلکس تغذیه شده بودند. این روند در مورد بازده غذایی نیز صادق بود. ارزش غذایی آتریپلکس ها با سطح 25% در جیره در مقایسه با ارزش غذایی یونجه از لحاظ افزایش وزن روزانه برای بره ها برابر 94% و بزغاله 88% و از لحاظ بازده غذایی به ترتیب 93/5 و 88/4% میباشد در صورتی که در جیره حاوی 100% آتریپلکس این ارزشها به ترتیب برابر 61/8 و 69/2% برای افزایش وزن روزانه و 66/82% و 59/4% برای بازده غذایی است . از نتایج این آزمایش می توان استنتاج نمود که علوفه آتریپلکس می تواند یکی از منابع خوراک برای گوسفند و بز در کشور باشد، مشروط بر این که این خوراک به روش علمی و صحیحی در جیره غذایی دامها مورد استفاده قرار گیرد.