علی عبادی - تهران
امیرجمال محمود
مسعود میرمعصومی
منصور امیدی

چکیده ریزنمونه های گل کامل ارقام یاقوتی، شاهرودی، فلیم سیدلس، بیدانه سفید و عسکری به منظور تولید کالوس جنین زا و جنین سوماتیکی در دو زمان مختلف جمع آوری شدند. برای تولید کالوس جنین زا از محیط کشت MS به همراه ۵ و ۱۰ میکرومولار ۲,۴-D و یک و دو میکرومولار BAP استفاده شد. جهت تمایز جنین از محیط کشت MS به همراه نیم میلی گرم IBA، محیط کشت MS بدون هورمون، محیط کشت MS به همراه ۲میلی گرم IBA و ۲/۰ میلی گرم BAP، محیط کشت MS به همراه پنج میکرومولار ۲,۴-D و یک میکرومولار BAPو محیط کشت MS به همراه ۲ میلی گرم در لیتر BAP استفاده شد. در مرحله جوانه زنی از دو محیط کشت MS و NN و تیمار سرمایی ۴ درجه سانتی گراد بمدت دو هفته استفاده شد. نتایج نشان داد که ریز نمونه های گل کامل جمع آوری شده در زمان اول، کالوس جنین زا و جنین سوماتیکی بیشتری در همه ارقام مورد مطالعه ایجاد کردند. پاسخ گیاهان به محیط کشت برای تولید کالوس جنین زا تحت تاثیر رقم قرار گرفت، بطوریکه ارقام بیدانه سفید، یاقوتی و فلیم سیدلس بیشترین درصد تولید کالوس جنین زا را در محیط کشت MS به همراه پنج میکرومولار ۲,۴-D و یک میکرومولار BAP تولید کردند، در حالیکه رقم شاهرودی در محیط کشت MS به همراه پنج میکرومولار ۲,۴-D و دو میکرومولار BAP و رقم عسکری در محیط کشت MS به همراه ۱۰ میکرومولار ۲,۴-D و دو میکرومولار BAP بیشترین کالوس جنین زا را ایجاد کردند. پاسخ گیاهان به محیط کشت در مرحله تمایز یابی به ژنوتیپ بستگی داشت، بطوریکه هر رقم در محیط کشت ویژه ای بیشترین درصد جنین سوماتیکی تولید کرد. در مرحله جوانه زنی و تولید گیاهچه ارقام بیدانه سفید، یاقوتی و شاهرودی در محیط کشت MS به همراه یک میکرومولار BAP و بدون سرمادهی جنین ها و ارقام عسکری و فلیم سیدلس در محیط کشت MS به همراه یک میکرومولار BAP و با سرمادهی جنین ها بیشترین جوانه زنی و تولید گیاهچه را داشتند. واژه های کلیدی: انگور، کالوس جنین زا، جنین سوماتیکی، گیاهچه