مهدی رازپور - کارشناس پژوهشی مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری سازمان برنامه و بودجه کشور، دکتری شهرسازی- برنامه ریزی منطقه ای دانشگاه علم و صنعت ایران

امروزه برنامه ­ریزی شهری و منطقه­ ای وارد فرآیند پیچیده ­ای شده است که در آن، مجموعه ­ای از کنشگران و تصمیم ­سازان اقدام به تصمیم ­گیری برای وضعیت موجود و آینده شهر و منطقه می کنند. لذا جایگاه برنامه­ ریز از یک تکنسین فن­ مدار و تصمیم ­گیر در برنامه، به یک تسهیل­گر در کنش متقابل کنشگران و مدیریت تعارض میان آن ها تغییر یافته است. برنامه ­ریزی در مناطق مرزی نیز بواسطه نقش کنشگران در تصمیم ­سازی و تصمیم­ گیری، وارد عرصه جدیدی شده است که تحولات سازمان فضایی در این مناطق را تحت تاثیر قرار داده است. سازمان فضایی شهرستان مرزی بانه در استان کردستان، به دلیل وجود فرصت­ های تعاملات میان­ مرزی از یک سو و اعمال نفوذ شبکه کنشگران حکمروایی اقتصاد مرزی از سوی دیگر، طی چند سال اخیر دچار تحولات گسترده ­ای در مقیاس­ های خرد و کلان فضا شده است. هدف پژوهش حاضر تبیین نقش کنشگران در تحولات سازمان فضایی شهرستان مرزی بانه است. روش پژوهش کیفی و مبتنی بر راهبرد موردکاوی است. دو دور تکنیک دلفی برای انتخاب شاخص ­های سنجش سازمان فضایی استفاده شد. روابط میان شبکه کنشگران با روش تحلیل شبکه کنشگران (Actors Network Theory: ANT) و استفاده از نرم افزار UciNet مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان می­ دهد که کنشگران می­ توانند بنا به قدرت و نفوذی که دارند، به کرات منجر به تحول در سازمان فضایی یک منطقه شوند.

کنشگران, مبادلات اقتصادی میان مرزی, تحولات سازمان فضایی, شهرستان مرزی بانه