حمید حسینی مرندی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، گروه آبخیزداری، دانش
حسن احمدی - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
عبدالعلی عادلپور - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات فارس

سدهای زیرزمینی در مناطقی از دنیا متداول شده و در سالهای آخر دهه اخیر نیز این موضوع در حوزه های آبخیزکشور به عنوان یکی از راه های توسعه منابع آب حوضه ها، مطرح است. سدهای زیرزمینی، در حقیقت آب بندان هایفیزیکی مدفونی هستند که پی و تکیه گاه های آن ها را سنگ هایی با نفوذپذیری بسیار ناچیز)غیر قابل نفوذ( تشکیل می دهند و بلندی آن ها نیز غالباً به فراتر از سطح زمین طبیعی نمی رسد. این آب بندان ها را معمولاً از بتن، سنگ وملات، آجر، لایه ی رسی و گابیون با پوشش ضد آب احداث می کنند. این سازه ها مانع زهکشی از طریق منافذ آبرفت درشت دانه بستر رودخانه می شوند و پس از فروکش سیلاب، مخزنی اشباع در سراب آن ها ایجاد می شود. در محلاین سازه ها، عبور کامل رواناب و سیل به سمت پایاب سازه میسر است. شرایط ایجاد سدهای زیرزمینی، در محلمخروط افکنه ها و در دهانه ی خروجی دره و مسیل ها از کوهستان و یا در بین تپه ماهورها فراهم می باشد. مکان یابی سدهای زیرزمینی از فرایند های مهم و پیچیده در اجرای این طرح ها است. در این راستا روش مطالعه و عوامل مهممطالعاتی کم و بیش مبهم هستند. گاهی مطالعات مختصر و مفیدی انجام و طرح های موفقی اجرا می شود و در مواردی نیز مطالعات گسترده و پیچیده ی زیادی در انتخاب محل سدها صورت می گیرد. علاوه بر آن، به دلیل نو بودناین کار در ایران)سوای از سابقه کهن نوعی از این سدها در کشور( روش و دستورالعمل معینی نیز وجود ندارد. استفادهاز نقشه های موجود در مقیاس های متفاوت، استفاده از اطلاعات دورسنجی و استفاده از روش های سیستماتیک کارشناسی محلی، معمولاً روش های متداول موجود برای مکان یابی هستند. در این مقاله، بررسی و جمع بندی روشهای مکان یابی و مقایسه ی آن ها و با نگاهی به کارهای انجام شده در استان فارس، مورد بررسی و جمع بندی قرار می گیرد.

سد زیرزمینی، مکان یابی، آب زیرقشری، زمین شناسی، هیدروژئولوژی، فارس