بهزاد دماری - Department for Social Determinants of Health National Institute of Health Research, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
فیروزه جعفری - Unit for Drug and Alcohol abuse prevention, Heath deputy in Ministry of Health and Medical Education, Tehran, Iran
فاطمه حاج نقی زاده - Department for Social Determinants of Health National Institute of Health Research, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
علی نیک فرجام - Unit for Mental and Social Health, Heath Deputy in Ministry of Health and Medical Education, Tehran, Iran
عباسعلی ناصحی - Unit for Mental and Social Health, Heath Deputy in Ministry of Health and Medical Education, Tehran, Iran
محمد باقر صابری زفرقندی - Treatment Unit for Iran Drug Control Headquarter, Tehran, Iran
محمد علی ایب فر - Unit for Drug and Alcohol abuse prevention, Heath deputy in Ministry of Health and Medical Education, Tehran, Iran

این مطالعه توصیفی و تحلیلی است. برای گردآوری اطلاعات از روش های مصاحبه با خبرگان منتخب، تکمیل پرسشنامه کتبی توسط کارشناسان ستادی و دانشگاهی درمان اعتیاد و همچنین مصاحبه با مسئولان فنی ۳۰۰ مرکز نمونه گیری شده از ۳۱ استان و مرور اسناد استفاده شده است. بر اساس داده های به دست آمده «اصول راهنما» برای طراحی نظام پایش و ارزشیابی تعیین شده و پس از کمیته راهبری (ذینفعان) نظام مورد هدف این مطالعه در قالب «شیوه نامه و فهرست بازبینی» پایش و ارزشیابی مراکز طراحی شده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می داد که علاوه بر دیدگاه های خبرگان، کارشناسان ستادی و دانشگاهی که نظام پایش و ارزشیابی فعلی را غیرجامع و نیازمند ارتقا می دانستند هفتاد درصد مدیران مراکز از روش پایش و ارزشیابی فعلی مراکز رضایت متوسط و یا نارضایتی داشتند. نقاط تمرکز ارتقای وضعیت فعلی در بهبود هماهنگی افقی و عمودی نظارت در سطوح ملی، استانی و منطقه ای، داشتن ساختار، تغییر نگاه و توانمندی مدیران و ارایه کنندگان خدمات درمان در به کارگیری روش های استاندارد درمان های دارویی توام با درمان های غیردارویی، تغییر رویکرد ارزشیابی مراکز از درون داده ها به نتیجه گرایی درمان، ظرفیت سازی در ارزشیابان، ارتقای مسئولیت پذیری در مدیران و ارایه کنندگان خدمات، سطح بندی و تشویق مراکز بود. وی‍ژگی های نظام تدوین شده در قالب شیوه نامه و فهرست بازبینی عبارت است از شفاف بودن وظایف در سطوح ملی، استانی، ارزشیابی تیمی، شیوه کاربست نتایج ارزشیابی، زمان بندی سالانه ارزشیابی و ارتباطات افقی و عمودی، سطح بندی مراکز در قالب چراغ راهنما شامل مراکز سبز (رعایت بیش از ۸۰ درصد الزامات)، زرد (رعایت ۶۰ تا ۸۰ درصد) و قرمز (زیر ۶۰ درصد)، مشخص کردن منابع لازم و مشخص شدن ۱۰۰ متغیر پایش. استقرار شیوه نامه و فهرست بازبینی پس از تصویب و ابلاغ کمیته نظارت بر درمان ستادمبارزه با موادمخدر ممکن می شود. پایلوت فهرست بازبینی در چند مرکز به تکمیل یا تصحیح آن کمک کرده و ابلاغ همزمان شیوه نامه و فهرست بازبینی با فرصتی یک ساله امکان تطبیق مراکز با شرایط جدید را فراهم می کند. آموزش همزمان کمیته های نظارت بر درمان استان ها و ارزشیابان، تکمیل نرم افزار ثبت خدمات سوء مصرف مواد با استفاده از نتایج این مطالعه، طراحی و اجرای ماژول آموزشی وی‍ژه درمان های غیردارویی برای ارایه کنندگان خدمات به استقرار هر چه بهتر نظام پایش و ارزشیابی کمک می نماید.  

Monitoring and evaluation, Centers for drug abuse treatment, Regulations, پایش و ارزشیابی, مراکز درمان سوء مصرف موادمخدر, آئین نامه