سیدادیب بنی مهد - دانشجوی دکتری، بخش مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز،
داور خلیلی - دانشیار، بخش مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

خشکسالی بر اساس هدفهای مورد بررسی دارای تعاریف مختلفی است که یکی از آنها خشکسالی هواشناسی است. این نوع ازخشکسالی در اثر کمبود بارندگی به وجود میآید. خشکسالیهای هواشناسی میتواند باعث زیانهای اقتصادی قابل ملاحظهایگردد. جلوگیری از خشکسالیهای هواشناسی امکانپذیر نمیباشد ولی میتوان با بازبینی خشکسالیهای رخ داده شده در گذشته و با احتمالهای وقوع مختلف به پیشبینی آنها پرداخت و اثرات سوء آنها را کاهش داد. زنجیره مارکف به عنوان ابزاری مفید و متداول جهت پیشبینی مشخصات خشکسالیهای هواشناسی به کار میرود. در این تحقیق برای 61 ایستگاههای باران- سنجی و سینوپتیک استان مازندران، مرتبه وابستگی زنجیره مارکفِ مربوط به خشکسالیهای هواشناسی براساس شاخصEDI با سریهای زمانی 3 ماهه، 6 ماهه و سالانه ) 12 ماهه( برای چهار حالت کلاسهای مختلف خشکسالی، با استفاده از آزمونهای - - - AIC و BIC تعیین شده است. احتمالهای مانای وقوع و مشخصههای زنجیره مارکف یعنی زمان رسیدن کلاسهای مختلف خشکسالی به کلاس ترسالی با کمک شاخص EDI و میانگین دوره تناوب در هر کلاس خشکسالی تعیین گردید. نتایج نشان داد که احتمالِ مانای وقوع کلاسِ ترسالی، برای تمام ایستگاههای مورد بررسی مشابه یکدیگر میباشد و از0/394 تا 0/569 به ترتیب برای ایستگاههای عرب خیل و بابل تغییر میکند. همچنین از نتایج مشخص شد که برای تمام ایستگاههای مورد بررسی، وابستگی زنجیره مارکف، از مرتبه اول میباشد، بدین معنی که شرایط کلاس خشکسالی دوره بعد، تنها به شرایط کلاسخشکسالی دوره فعلی بستگی دارد. نتایج نیز نشان داد که در بررسی متوسط زمان رسیدن کلاسهای خشکسالی با شدتمعلوم، به کلاس ترسالی )خاتمه خشکسالی( بر اساس شاخص EDI ، با افزایش سری زمانی مورد بررسی )از 3 ماهه به سالانه( برای تمام ایستگاههای مورد بررسی، روند خاصی مشاهده نشد. بعلاوه، میانگین دوره تناوب کلاسهای مختلف خشکسالی براساس شاخص EDI ، با افزایش شدت خشکسالی برای تمام ایستگاههای مورد بررسی، کاهش مییابد

استان مازندران، شاخص EDI ، خشکسالی هواشناسی، زنجیره مارکف، میانگین دوره تناوب خشکسالی