رسول خسروی
محمود رضا همامی
ملکیان منصوره

شاخص های زیست اقلیمی که شامل روندهای سالانه، رژیم و حدود آستانه یا فاکتورهای محدود کننده محیط زیستی می باشند، از مهم-ترین متغیرهای مستقل در مدل های پراکنش توزیع گونه ها به شمار می روند. از آنجا که در اکوسیستم های خشک مرکز کشور، آب و دما، عوامل کنترل کننده فعالیت های زیستی است، بنابراین نقشه سازی عوامل اقلیمی در مدل های پراکنش گونه ها ضروری به نظر می رسد. در این مطالعه ابتدا نحوه استخراج ۲۰ متغیر مهم زیست اقلیمی از داده های اقلیمی بیان شده و سپس روش وزنی معکوس فاصله، سه روش کریجینگ (کریجینگ معمولی، کریجینگ با روند خارجی، کوکریجینگ) و پنج روش توابع شعاع محور با یکدیگر مقایسه شدند. داده-های نرمال اقلیمی (۲۰۱۰-۱۹۵۰) در ۲۶ ایستگاه سیوپتیک در مرکز کشور برای استخراج داده های زیست اقلیمی مورد استفاده قرار گرفت. بررسی هم بستگی مکانی، ناهمسان گردی و روند داده ها با استفاده از سه مدل نیم تغییرنمای کروی، نمایی و گوسی انجام شد و بهترین مدل با استفاده از روش ارزیابی متقاطع انتخاب شد. انتخاب مدل بهینه برای درون یابی متغیرهای زیست اقلیمی بر اساس محاسبه ریشه میانگین مربعات خطا و میانگین خطای اریب انجام گرفت. نتایج تحلیل نیم تغییرنما، مدل نمایی را بهترین مدل ریاضی برازش نیم تغییرنمای تجربی معرفی کرد. هم چنین مقایسه روش های مختلف نشان داد که بهترین روش برای درون یابی متغیر متوسط دمای سالانه روش کوکریجینگ و برای بارندگی سالانه IDW است. نتایج این مطالعه نشان داد که استفاده از متغیر ارتفاع به عنوان متغیر کمکی نقش مهمی در بهینه کردن روش های درون یابی داده های اقلیمی و زیست اقلیمی دارد.

Interpolation, Cokriging, Bioclimatic variables, Distribution modeling, Semivariogram, Central Iran., درون یابی, کوکریجینگ, متغیرهای زیست اقلیمی, مدل سازی پراکنش, مرکز ایران, نیم تغییرنما