مائده کاظمی شیرکوهی - دانش آموخته کارشناسی ارشد بیماری شناسی گیاهی
محمدرضا صفری مطلق - دانشیار و عضو هیات علمی گروه گیاه پزشکی دانشکده کشاورزی واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی

بیماری لکه قهوه ای برنج که توسط Bipolaris oryzae ایجاد می شود یکی از مهمترین بیماری های بذرزاد برنج در ایران و جهان است. از مجموع نمونه های آلوده جمع آوری شده از مزارع برنج استان گیلان، تعدادی جدایه قارچی و نیز تعدادی جدایه باکتریایی جداسازی گردید که برای این منظور از محیطهای کشت PDA، آب – آگار و همچنین نوترینت آگار ( A . N ) استفاده شد. اساس شناسایی خصوصیات موفولوژیکی همچون شکل کلنی، رنگ کلنی، رنگ و اندازه کنیدی ها و کنیدیوفورها، منفرد یا گروهی بودن کنیدیوفورها و تعداد دیواره عرضی کنیدی ها بود. در مطالعات بیماری زایی، بیماریزایی تمام جدایه های B.oryzae به اثبات رسید و در میان جدایه های باکتریایی.P.aeruginosa که در برنج ایجاد بیماری ننمود و شدت بیماری ایجاد شده بوسیله آن بسیار کم بوده برای بررسی کنترل بیولوژیک انتخاب گردید. ارزیابی خواص آنتاگونیستی P. aeruginosa علیه B.oryzae از طریق کشت دوتایی و متابولیت های فرار انجام شد. میانگین رشد جدایه هایB . oryzaeپس از دو روز در غیاب P.aeruginosa ۴۸/۳۳ (در پتری های شاهد) در حالی که در حضورP.aeruginosa ۲۹/۳۳میلیمتر بود این نتیجه نشان می دهد که P .aeruginosa باعث کاهش رشد میسلیومی .B. oryzae شده است میزان درصد مهار رشد P .aeruginosa توسط P .aeruginosa ، ۳۹/%۳۱ بود. همچنین پس از ۷ روز میانگین رشد جدایه های P.aeruginosa در غیاب ۷۸P .aeruginosa میلیمتر بود(در پتری های شاهد)در حالی که میانگین رشد این جدایه ها در حضور ۴۹/۳۳P.aeruginosa میلیمتر بود. این نتیجه نشان می دهد که P.aeruginosa باعث مهار رشد میسلیومی جدایه های B.oryzae شده است. درصد مهار رشد B.oryzae توسط P.aeruginosa، ۳۶/۷۵ درصد بود. نتیجه گرفته شد که P.aeruginosa پس از دو روز بیشترین تاثیر را در جلوگیری از رشد میسلیومی داشته است. اندازه هاله بازدارندگی پس از ۷ روز، ۷ میلی متر بود. همچنین در روش متابولیت های فرار، میانگین رشد جدایه هایB.oryzae پس از دو روز در غیاب P.aeruginosa .۴۵/۳۳(در پتری های شاهد) در حالی که در حضور ۳۵/۳۳P.aeruginosa میلیمتر بود درصد مهار رشد B.oryzae توسط P.aeruginosa ، ۱۶/۶۷درصد بود. همچنین پس از ۷ روز میانگین رشد جدایه هایB.oryzae در غیاب P.aeruginosa ۷۸ میلیمتر بود(در پتری های شاهد)در حالی که میانگین رشد این جدایه ها در حضور P.aeruginosa ۶۱ میلی متر بود. این نتیجه نشان می دهد که P.aeruginosa باعث مهار رشد میسلیومی جدایه های B.oryzae شده است. درصد مهار رشد oryzae .B توسط P.aeruginosa ، ۲۱/۷۹ % بود. نتیجه گرفته شد که aeruginosa .P پس از دو روز بیشترین تاثیر را در جلوگیری از رشد میسلیومی داشته است. اندازه هاله بازدارندگی پس از ۷ روز، ۷ میلیمتر بود. نتایج نشان داد که جدایهP.aeruginosa جدایه موثری در مهار رشد میسلیومی B.oryzae می باشد که می تواند به عنوان یک عامل جدید بیوکنترل بیماری های گیاهی مورد استفاده قرار گیرد

لکه قهوهای برنج، P.oryzae، کنترل بیولوژیک، P.aeruginosa ، استان گیلان