علیرضا منصوریار
امیر عزیزی

زنجیره تامین پیرو بدون داشتن لجستیک معکوس کارآمد، اثربخشی چندانی ندارد. بسیاری از سازمان ها به دلیل وجود محدودیت های منابع و پیچیدگی سیستم های لجستیک معکوس کارآمد، به تنهایی قادر به کنترل لجستیک معکوس نیستند بنابراین لجستیک معکوس خود را برون سپاری می کنند. در این راستا شرکت ها لجستیک معکوی خود را به تامین کنندگان ثالث لجستیک معکوس (۳PRLP) وکالت می دهند. ارزیابی و انتخاب کنندگان ثالث لجستیک معکوس در راستای بهبود عملکرد زنجیره تامین از اهمیت بسزایی برخوردار است. فاکتورهای متعددی در ارزیابی و انتخاب ۳PRLPها دخیل هستند. مدل های تصمیم گیری چند معیاره (MCDM) در مسائل ارزیابی و انتخاب، تبهر خاصی دارند. هدف از این مطالعه توسعه بهبود مدل های MCDM در راستای ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان ثالث لجستیک معکوس است. شاخص های درگیر در ارزیابی و انتخاب ۳PRLP ها دارای روابط خطی هستند. فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) برای بررسی روابط و وابستگی خطی شاخص ها، مدل مناسبی بنظر می رسد. از طرفی روش QFD به عنوان روش های برتر رتبه بندی با بررسی ارجحیت آلترناتیوها نسبت به هم و مقایسه همزمان تقدم و تاخر آلترناتیوها، منحصر بفرد عمل می کند. اما روش QFD کلاسیک بر این فرض استوار است که داده ها و اطلاعات ورودی به صورت قطعی در نظر گرفته شوند، که در دنیای واقعی چنینذ امری ناممکن است. به منظور برطرف کردن هر گونه ابهام و عدم قطعیتی از داده های فازی استفاده شد. در این مطالعه یک مدل ترکیبی مناسب AHP و QFD فازی بمنظور ارزیابی و انتخاب ۳PRLPها فرموله شد. نهایتا مدل ترکیبی پیشنهادی برای تسهیل فرآیند حل مساله به کار گرفته شد. از نتایج به دست آمده برای بخش لجستیک و حمل و نقل شرکت سایپا، در جهت بهبود عملکرد زنجیره تامین و کارآمدی لجستیک معکوس استفاده خواهد شد. شایان ذکر است از سیستم اطلاعاتی شکل گرفته نیز می توان به عنوان ابزاری موثر در راستای بهبود و توسعه مسائل و مدل های تصمیم گیری چند معیاره استفاده کرد.

مدیریت زنجیره تامین، لجستیک معکوس، AHP، منطق فازی، QFD فازی