محسن پورخسروانی - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
علی مهرابی - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
صادق کریمی - دانشیار آب و هواشناسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
مینا عزیزی - کارشناس ارشد مخاطرات طبیعی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

انرژی یکی از مهم ترین عوامل در پیشرفت و توسعه جوامع بشری و از فاکتورهای ضروری در توسعه اقتصادی، اجتماعی و ارتقای کیفیت زندگی است. در همین راستا پژوهش حاضر سعی دارد انرژی تابشی خورشید در شهرستان سیرجان را پایش نماید. شهرستان سیرجان به دلیل دارا بودن میانگین تعداد ۳۲۳۰ ساعات آفتابی شامل تعداد ۹۱۳ ساعت در فصل بهار، ۱۲۰۰ساعت در تابستان، ۷۷۰ ساعت در پاییز و  ۶۹۴ساعت در زمستان و از سوی دیگر قرار داشتن دشت ابراهیم آباد سیرجان با ارتفاع ۱۷۱۰ متر به عنوان مرتفع ترین دشت کشور از پتانسیل بالایی در دریافت انرژی تابشی خورشید برخوردار است. برای رسیدن به این هدف از روش های تحلیل تابش خورشیدی (Solar Analyst) در سامانه اطلاعات جغرافیایی، تکنیک سنجش از دور و مدل تجربی آنگسترم استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که، طبق مدل تجربی آنگسترم و برآورد تابش طول موج کوتاه خورشیدی به صورت مستقیم، بیشترین انرژی دریافتی در بخش ­های جنوبی شهرستان به میزان ۷۳۳۷۰ تا ۷۳۴۳۶ وات ساعت بر مترمربع در سال می باشد و با حرکت به سمت بخش ­های شمالی شهرستان از این مقدار کاسته می شود. همچنین براساس روش تحلیل تابش خورشیدی (Solar Analyst) با در نظر گرفتن توپوگرافی شهرستان و محاسبه شیب زمین، بیشترین میزان انرژی دریافتی در طول ۱۲ ماه از سال، به ترتیب مربوطه به ماه های جولای با   ۲۰۰۰۰۰ تا ۲۵۲۰۰۰ (وات ساعت بر هر مترمربع)، ژوئن با  ۱۷۰۰۰۰ تا ۲۴۸۳۴۱، می با  ۱۹۰۰۰۰ تا ۲۴۷۶۲۷ و آگوست با  ۱۹۰۰۰۰ تا ۲۳۴۵۰۰ می باشد. این مقدار انرژی بخش­ های شرق، شمال شرق و جنوب شرقی شهرستان را شامل می شود که به دلیل وجود ارتفاعات بالا و ضخامت کمتر جو در بخش­ شرقی شهرستان میزان دریافت انرژی تابشی بیشتر است. همچنین پایش انرژی تابشی خورشید رسیده به سطح با استفاده از تکنیک سنجش از دور به دلیل توانایی جمع آوری سیگنال­ های پیوسته زمانی و مکانی در بالای اتمسفر نشان می دهد که، بیشترین میزان تابش لحظه ای در فصل تابستان ۵۹۷.۶- ۸۴۵.۶ وات ساعت بر مترمربع و مربوط به بخش ­های غرب، شمال، شمال غربی، جنوب و جنوب غربی شهرستان سیرجان است. این میزان تابش لحظه ­ای با روند کاهشی در سایر فصول سال نیز در این بخش­ های شهرستان دارای بیشترین دریافت تابش لحظه ­ای می باشد.

انرژی تجدیدپذیر, تکنیک سنجش ازدور, روش تحلیل تابش خورشیدی, مدل آنگسترم, شهرستان سیرجان