زهرا محمدیان فارسانی - دانشجوی کارشناسی ارشد باستان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی،
حبیب شهبازی شیران - دانشیارگروه آموزشی باستان شناسی، عضو هیئت علمی دانشگاه محقق اردبیلی

هدف: هدف اصلی از این پژوهش تحلیل، اصول زیبایی شناسی و مفاهیم نهفته در تزیینات بناهای آرامگاهی ایران از صدر اسلام تا پایان دوره ایلخانی بوده است. روش شناسی پژوهش: روش تحقیق به صورت توصیفی و تحلیلی استفاده شده است. داده ها به صورت میدانی و کتابخانه ای گردآوری شده اند یافته ها: یافته های این پژوهش شامل طبقه بندی و گونه شناسی مقابر در هر دوره تاریخی، تطبیق و مقایسه مقابر هر دوره با ادوار پیشین و بعد از خود، مطالعه سبک های معماری و تزیینات وابسته به معماری در این بناها و تغییر و تحولات به وجود آمده در عناصر معماری بناها بوده است. نتیجه گیری: مقابر از کهن ترین بناهایی می باشند که در ادوار تاریخ هنر در سراسر جهان مقابل در همه فرهنگ ها به گونه ای از استفاده کردند این مقابر ارتباط مستقیمی با فرد فوت شده داشته است و در معماری این دسته از بناها، از همان اصول و عناصر معماری همچون، قوسهای مازه دار، گوشه سازی ها، نحوه اجرای گنبد، کور درها و پنجره های کور و غیره در مقابر آرامگاهی بهره برده شده است. در دوره سلجوقی شاهد پیشرفت کلی و همه جانبه در ارتباط با ساخت بناهای آرامگاهی هستیم. از نظر نوع فرم و شکل، مصالح و تزیینات، نقشه و نوع پوشش انجام گرفته، نشان می دهد که در مقابر دوره سلجوقی انواع طرحها و نقشه و انواع طاق و گنبد در مقابر این دوره مورد استفاده قرار می گیرد. با بررسی بناهای برجای مانده از دوره ایلخانی می توان دریافت که در این دوره نیز به مانند دوره سلاجقه ساخت ابنیه مذهبی همچون مساجد و مدارس و آرامگاهها بیش از بناهای غیر مذهبی مورد توجه بوده است. مقابر دوره ایلخانی تحت تاثیر سنت های معماری دوره ی سلجوقی بوده و در هر دو دوره از طرح ها و سازه مشترک (سنگ در سردابه و آجر در گنبدخانه) استفاده شده و بناها اغلب در دسته مقابر برجی شکل جای دارند.

معماری اسلامی ایران، بناهای آرامگاهی، زیبایی شناسی معماری، تزیینات بناهای آرامگاهی