محمدرضا نقوی - استادیار بخش کشاورزی دانشگاه پیام نور ایران
ابوالفضل توسلی - استادیار بخش کشاورزی، دانشگاه پیام نور، ایران

شناسایی مکانیسم مولکولی-پروتئینی زعفران در مقابل تنش اسمزی در ایران که یکی از کشورهای خشک و نیمه­خشک جهان محسوب می­شود، از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. بدین منظور و برای بررسی پاسخ پروتئینی به تنش اسمزی اعمال شده با غلظت­های مختلف PEG۶۰۰۰، آزمایشی با استفاده از دو توده زعفران (تربت­حیدریه و مرند) به روش کشت آبکشت (هیدروپونیک) در مرحله رشد رویشی (گیاهچه ای) در گلخانه انجام شد. دو هفته پس از اعمال تنش اسمزی نمونه­برداری از کلیه واحدهای آزمایشی انجام شد. بر طبق نتایج بدست آمده از لحاظ واکنش پروتئینی تحت تنش اسمزی توده تربت­حیدریه نسبت به توده مرند در وضعیت مطلوبتری قرار داشت. همچنین نتایج تجزیه پروتئوم دو توده نشان داد که از بین ۱۷ لکه پروتئینی معنی­دار بین گیاهان شاهد و تیمارهای تنش اسمزی، تعداد چهار لکه پروتئینی بین دو توده مشترک و تعداد شش و هفت لکه پروتئینی بترتیب منحصر به توده تربت­حیدریه و مرند بودند. در تفسیر پاسخ اختصاصی می­توان اظهار داشت که توده متحمل­تر تربت­حیدریه تحت تنش بیشتر در مسیر دفاع آنتی­اکسیدانی فعالیت داشته و شامل افزایش فعالیت پروتئین­های harpin binding protein ۱ و  peroxiredoxin بودند. در حالی که توده حساس­تر مرند بیشتر آسیب خود را در مسیر­های مختلف بیولوژی از طریق کاهش فعالیت پروتئین­ها خصوصا کاهش پروتئین Thylakoid lumenal ۲۹.۸ kDa دخیل در واکتش نوری فتوسنتز داشت. در مجموع پاسخ پروتئینی متفاوت دو توده و مهم­ترین واکنش پروتئینی و مسیرهای متابولیکی مهم توده­های مورد مطالعه زعفران مشخص شد.

تجزیه پروتئوم, تربت حیدریه, زعفران, مسیرهای متابولیکی