مجید ماشین جیان - سطح سه حوزه علمیه، استاد حوزه
محسن آقایی ورکی - رشته فقه و اصول سطح سه، مدرس حوزه علمیه ساری
مرتضی آقایی ورکی - دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق، دانشگاه مازندران

از جمله قواعد فلسفی در باب علیت، قاعده معروف «الواحد» است که با اصل سنخیت علت و معلول ارتباط تنگاتنگ دارد. در منظر بسیاری از حکیمان، این قاعده بدیهی تلقی شده، در عین این که از منظر برخی با اشکال ها و پرسش های جدی در خصوص قلمرو آن روبه رو شده است، از جمله اینکه: قاعده الواحد با فاعلیت و قدرت مطلقه الهی تعارض دارد، به گونه ای که برخی علیت الهی را از شمول قاعده خارج کرده اند. این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی به بررسی قاعده الواحد و الثمرات آن پرداخته ایم ضمن تبیین اصل قاعده و قلمرو آن، به اشکال محدودیت قدرت الهی پرداخته و پاسخ حکیمان را در این خصوص نقد و تحلیل می کند و سرانجام به این نتیجه می رسد که نه تخصیص در قاعده عقلی «الواحد »صحیح است و نه محدودیت در قدرت مطلقه الهی رواست، بنابراین، هیچ تناقضی میان مفاد قاعده الواحد و براهین دال بر اطلاق فاعلیت الهی وجود ندارد. و این قاعده ثمراتی دارد

الواحد، قاعده، ثمرات