اکرم ارقند - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
بهرام ناصری - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
جبرائیل رزمجو - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
مهدی حسنپور - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل

کرم غوزه ی پنبه Helicoverpa armigera  آفت جدی محصولات مختلف کشاورزی در ایران و سایر نقاط جهان است. تاثیر هیبریدهای مختلف ذرت شامل SC۷۰۰، SC۷۰۴، SC۵۰۰، DC۳۷۰ و SC۲۶۰ در قالب رژیم غذایی مصنوعی روی پارامترهای رشد جمعیت H. armigera در اتاقک رشد (دمای ۱±۲۵ درجه سلسیوس، رطوبت نسبی ۵±۶۵ درصد و دوره نوری ۱۶ ساعت روشنایی و ۸ ساعت تاریکی) بررسی شد.نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) روی هیبریدهای مختلف از ۰/۱۰۳۹ تا ۰/۱۳۹۴ بر روز در نوسان بود که کمترین مقدار را روی SC۷۰۰ و بیشترین مقدار را روی SC۵۰۰ داشت. بیشترین مقدار نرخ خالص تولید مثل  (R۰)روی SC۵۰۰ (۲۰۳/۹۰ ماده به ازاء هر فرد ماده در هر نسل) و کمترین مقدار روی SC۷۰۰ ۶۸/۳۰ به دست آمد. نتایج نشان داد که طولانی ترین زمان دو برابر شدن جمعیت (DT) روی SC۷۰۰ ۶/۵۹ روز و کوتاه ترین آن روی SC۵۰۰ ۴/۹۶ روز بود. به دلیل بالاتر بودن ضریب تبیین (r۲) در مدل Gompertz، داده های به دست آمده روی هیبریدهای مختلف برازش مناسب تری با این مدل در مقایسه با مدل Weibull داشتند. نرخ بقاء افراد در زمان ورود افراد هم سن اولیه به مرحله ی حشره کامل ۰/۳۶، ۰/۴۴، ۰/۵۶، ۰/۴۶ و ۰/۴۸ به ترتیب روی هیبریدهای DC۳۷۰، SC۷۰۴، SC۲۶۰، SC۵۰۰ و SC۷۰۰ بود. در زمان ظهور اولین حشره کامل، امید به زندگی H. armigera روی هیبریدهای فوق به ترتیب ۱۳/۵۵، ۱۶/۴۵، ۱۳/۵۳ ۱۳/۴۳ و ۱۳/۷۶ روز بود. یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد که SC۷۰۰ میزبان نامناسب و SC۵۰۰ میزبان مناسبی برای H. armigera بود.

کرم غوزه ی پنبه, Helicoverpa armigera, رشد جمعیت, هیبرید ذرت