طیبه دادفر - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر
زهرا شریفیان
سونیا امجدیان

کاشی کاری در مساجد یکی از هنرهای اصیل اسلامی است که همواره و در طی دوره های متوالی دستخوش تغییرات فراوانی شده است.به نظر می رسد،چنین تحولاتی براساس شرایط فرهنگی ،سیاسی،اجتماعی و...بوده و منجر به ساخت انواع مختلف کاشی مطابق با خواست های زمانی شده است. در مقاله حاضر به دلیل گستردگی موضوع و نیاز به بررسی اسناد تاریخی و بناهای دوره های مختلف معماری،از روش ترکیبی تحقیق استفاده شده است.این روش ها شامل همبستگی، تحلیل مقایسه ای، و مورد پژوهشی می باشد. دراین تحقیق با بررسی تحولات هنر کاشی کاری در دوره های مختلف زمانی و مقایسه ی بناهای شاخص این دوره ها،شاهد آن هستیم که طرحهاو نقوش زینتی،گره سازی و طرح های هندسی همواره مبتنی بر باورهای عمیق توحیدی بوده و درتلاش اند که انسان را از کثرت جهان بیرون به تفکر درونی عمیق و قلمرو روح ببرند. درنهایت این نتیجه حاصل شد که تحولات درعرصه اجتماع، درتمامی زیر مجموعه های آن نیز اثرگذار بوده است؛دراین میان، کاشی کاری درمساجد)مهمترین بنای مذهبی مسلمانان(جایگاه ویژه ای داشته است. در دوره هایی بنا به سلیقه درباری میل به تجمل گرایی در ساختمان ها افزون گشت از این رو تزیینات جلوه ای بسیار مهم در ساخت هر بنا یافت وبنابراین کاشی کاری نیز ماندگاری می طلبید ولی در دوره های بعدی به علت نیاز به ساخت سریع بنا تکنیک ساخت کاشی نیز دستخوش تحولات گردید؛چنین تحولاتی در کاشی کاری مساجد را عموما می توان در تکنیک های ساخت،رنگ و نقوش روی آن مورد بررسی قرار داد÷

ذکر الهی ،تکنیک ساخت، کاشی کاری،مسجد ،نقوش