شیما بابائی - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی، تهران.
مریم ده بزرگی - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی، تهران.
سعید حکیمی آسیابر - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد واحد لاهیجان، گیلان.
امین حسینی اصل - مرکز مطالعات سنجش از دور وGISدانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

پهنه البرز که به عنوان بخشی از منطقه برخورد صفحه عربی و اوراسیا شناخته شده است، از مناطق فعال به لحاظ زمین ساختی است. با توجه به وجود گسلهای فعال متعدد در این کمربند کوهزایی، مطالعه و بررسی شاخصهای ژئومورفولوژی که نشاندهنده فعالیت اخیر قطعات گسلی فعال است، بسیار سودمند میباشد. این پژوهش، نقش گسلهای فعال البرز مرکزی را بر مورفولوژی رودخانه بررسی کرده است. شاخصهای ژئومورفولوژی مرتبط با رودخانه بهمنظور بررسی بالاآمدگی ناشی از فعالیت اخیر گسلهای فعال در ۲۷ حوضه زهکشی گستره موردمطالعه بررسی گردید. دو شاخص شیب نرمال (ksn) و گرادیان طولی رودخانه (SL) که در ارتباط با نیمرخ طولی رودخانه میباشند، از شاخصهای موردبررسی در این پژوهش است. نتایج حاصل نشاندهنده تغییرات بارز مقادیر شاخصهای اندازه گیری شده در محل تلاقی با قطعات گسلی فعال در البرز مرکزی است. بررسی نیمرخ طولی رودخانه ها در محل این قطعات گسلی، انحراف از حالت پایدار و غلبه فعالیت زمین ساختی را نشان میدهد. این غلبه فعالیت زمین ساختی به ویژه در شمال باختر، بخش مرکزی و جنوب خاوری گستره موردمطالعه چشمگیر است. بخش باختری گسلهای خزر و البرز شمالی همراه با گسل های گلندرود شمالی و جنوبی در شمال باختر، بخش خاوری گسل بلده در بخش مرکزی و گسلهای جنوب خاوری منطقه موردمطالعه باعث تغییرات قابل توجهی در مورفولوژی رودخانه شده است. مطالعات صحرایی نیز تاییدکننده نتایج حاصل از بررسیهای کمی است و دقت بالای روش موردبررسی را در تحلیل و بررسی ریخت زمین ساخت نشان میدهد.

زمین ساخت، گسل، شاخص ژئومورفولوژی، نیمرخ طولی، البرز مرکزی