مهدی مشرف جوادی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی مواد و متالورژی، دانشگاه علم و صنعت ایران
مجید بلباسی - دانشجوی دکتری، دانشکده مهندسی مواد و متالورژی، دانشگاه علم و صنعت ایران
محمدتقی صالحی - دانشیار دانشکده مهندسی مواد و متالورژی، دانشگاه علم و صنعت ایران
سید حسین سیدین - دانشیار دانشکده مهندسی مواد و متالورژی، دانشگاه علم و صنعت ایران

در سیستم آلیاژی پایه NiTi (نایتینول) با افزودن عنصر سوم یا چهارم، دمای استحاله می تواند افزایش یا کاهش یابدکه باعث توسعه کاربرد این آلیاژها میگردد. در این میان آلیاژهای دما بالای NiTiHf به دلیل دمای استحاله بالا، خواص حافظهداری خوب و قیمت مناسببرای بسیاری از کاربردهای صنعتی در دمای بالا مورد توجه میباشند. در این تحقیق به فرایند ساخت و مشخصهیابی آلیاژ Ni49Ti36Hf15 پرداخته شده است. بدین منظور نمونه ها یی با استفاده از کوره ی القایی خلأ تحت دو خلأ مختلف 10 (به توان منفی یک) و 10 (به توان منفی چهار) میلیبار آلیاژسازی و ریخته گری شدند. پس از همگن سازی در دمای 1000 درجه سانتی گراد ، فرایند نورد گرم در دمای 850 درجه سانتی گراد به منظور بهبود ریزساختار صورت گرفت. بررسیهای ریزساختاری با میکروسکوپ نوری، SEM و آنالیز فازی EDS و XRD نیز جهت تعیین فازهای موجود انجام شد. نتایج نشان میدهد که ریزساختار آلیاژهای تهیه شده تحت دو خلأ مختلفاز فاز مارتنزیت B19´ اما فازهای ثانویه متفاو تتشکیل یافته است؛ نمونهی تهیه شده در خلأ 10 (به توان منفی یک) میلی بار از مارتنزیت B19´ و اکسید تیتانیم و هافنیم تشکیل شده است. وجود فازهای ثانویه، خصوصاً فاز اکسیدی میتواند علاوه بر کاهش شکل پذیری، موجب نزول دمای استحاله نیز بشود. انجام فرایند نورد گرم موجب حذف حفرات موجود در ریزساختار و نیز شکسته شدن و توزیع بهتر فاز ثانویه در نمونهی حاصل از خلأ بالاتر میگردد.

آلیاژهای حافظه دار پایه NiTi ، آلیاژسازی، کوره القایی خلأ، ریزساختار، نورد