فاطمه حمیدی - دانشجوی دکتری حقوق محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
مریم افشاری - استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دماوند، تهران، ایران (نویسنده مسئول)
علی مشهدی - دانشیار،گروه حقوق بین الملل،دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران.

زمینه و هدف: در ایران هنوز مسئله تضمین حق بر هوای پاک و سازو کارهای اجرایی آن جایگاه واقعی خود را در نظام حقوقی پیدا نکرده است. هدف مقاله تفسیر وضعیت موجود در حق شهروندی، متناسب با دسترسی به هوای پاک، و قوانین متناظر با آن در ایران است. برای رسیدن به این هدف، کشورهای اروپایی و قوانین متناظر، به عنوان سنگ معیار انتخاب شده اند. درنهایت، ارائه راهکارهایی، در قالب دلایل عدم تعریف قوانین حقوق بشری متناظر و اجرای آن ها در زمینه هوای پاک، هدف غایی مقاله خواهد بود. روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کاربردی قرار می باشد به طور ویژه، رویکرد استنباطی و تحلیل شرایط موجود توسط نویسنده، اصلی ترین مسیرها در برداشت های نهایی بوده اند. یافته ها: در ایران هنوز مسئله تضمین حق بشر بر هوای پاک و  مکانیسم های اجرایی آن جایگاه واقعی خود را در نظام حقوقی پیدا نکرده است به طور خاص، عناصری چون نیاز به سرمایه گذاری کلان، برنامه ریزی بلندمدت و تحقیق شده و دسترسی به فناوری های روز برای مصارف صنعتی، چالش های اصلی در تعریف و اجرای حقوق شهروندان در مسئله دسترسی به هوای پاک هستند. در مقابل اتحادیه اروپا در زمینه ایجاد یک نظام حقوقی خاص در زمینه مقابله با آلودگی هوا همیشه پیشگام بوده است. نتیجه گیری: سطح آلودگی هوا، بنابر گزارشات و استانداردهای داخلی و خارجی، در ایران ناقض حقوق زندگی و سلامت، حقوق کودکان، حق زندگی در محیط سالم و پایدار است. در ایران، نظام حقوقی کافی برای اعاده حقوق شهروندی در مساله هوای پاک وجود ندارد یا درصورت وجود، به طور کامل اجرایی نمی شوند. یکی از اصلی ترین موانع در اجرایی شدن قوانین حفظ سلامت هوا، دسترسی کشور به فناوری های روز و استفاده از آن ها در صنایع است؛ در این ایرن دسترسی به این فناوری ها،  به هر دلیلی، محدود است.

آلودگی هوا, اتحادیه اروپا, ایران, حق بر هوای پاک, نظام حقوقی