یوسف عباسپور گیلانده - استاد گروه مهندسی بیوسیستم، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
فرشته حسن خانی قوام - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد گروه مهندسی بیوسیستم، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
غلامحسین شاهقلی - دانشیار گروه مهندسی بیوسیستم، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

طراحی و بومی­سازی ادوات و ماشین­های کشاورزی نیاز به تعیین دقیق خواص فیزیکی و مکانیکی خاک از جمله ضریب اصطکاک خارجی آن دارد. در این تحقیق اثر سرعت لغزشی (در سه سطح ۵/۰، ۵/۲، و ۵/۳ سانتی­متر بر ثانیه) چهار قطعه لغزنده فولادی، چدنی، لاستیکی و تفلونی بر ضریب اصطکاک خارجی سه نوع خاک لومی، لومی شنی، و شنی لومی در پنج سطح رطوبت بررسی شد. برای اندازه گیری ضریب اصطکاک خاک و فلز و چسبندگی، از یک سیستم اندازه گیری دقیق استفاده گردید. داده­ها در قالب طرح فاکتوریل ۵×۴×۳ و بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی با استفاده از نرم­افزار MSTATC تحلیل شدند. با توجه به تفاوت درصد رطوبت در فاز­های مختلف اصطکاکی، چسبندگی و سیالی در خاک­های با بافت مختلف تجزیه و تحلیل آماری برای هر بافت خاک به­صورت جداگانه صورت گرفت و برای مطالعه اثر بافت از طرح عاملی آشیانه­ای استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می­دهد که اثر سه سطح سرعت لغزشی بر مقادیر ضریب اصطکاک خارجی خاک در سطح احتمال ۱ درصد معنی­دار است. با افزایش سرعت لغزشی، ضریب اصطکاک خاک و فلز نیز روند افزایشی داشته است. نتایج تحقیق همچنین نشان می­دهد که الگوی منحنی­های اصطکاک- مقدار رطوبت خاک­ها در سرعت­های لغزشی مورد آزمایش یکسان است. نتایج به­دست آمده از این تحقیق و مقادیر تعیین شده پارامترهای چسبندگی و اصطکاک خارجی خاک، می­تواند در طراحی ادوات کشاورزی، مدل سازی رابطه بین ماشین و خاک، محاسبه نیروی مقاومت کششی، و بررسی عملکرد و ساییدگی ادوات خاک­ورزی اهمیت اساسی داشته باشد.

اصطکاک خاک- فلز, خاک ورزی, دگرچسبی, فاز اصطکاکی, فاز روان کاری