جعفر مرشدی - Assistant Proffessor of Azad University, Shoshtar branch, Shoshtar, Iran
سید کاظم علوی پناه - Proffessor, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran
ابراهیم مقیمی - Proffessor, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran

تاسیسات زیربنایی مهم کشاورزی، پروژه های عمرانی ، صنعتی ، شهری و نیاز اجتماعات واقع در حاشیه رودخانه کارون به آب و رسوب این رودخانه، زیان های ناشی از تغییرات ژئومورفولوژیکی، تغییرات گسترده پیچان رودها در مسیر رودخانه و نقش آن ها در تغییرات طبیعی ، اقتصادی و اجتماعی، سبب تئوری بررسی تغییرات این رودخانه شده است. مقاله حاضر به بررسی تغییرات طولی رودخانه کارون با استفاده از روش میانگین جهت دار خطی می پردازد. این روش در بررسی تغییرات طولی و عرضی رودخانه ها کارایی بالایی دارد، از نظر زمانی سریع تر است و نتایج بهتری نیز ارائه می دهد. محدوده مورد مطالعه قسمت انتهایی رودخانه کارون در جلگه آبرفتی خوزستان واقع است و ۷۴/۳۶۸ کیلومتر طول دارد. این محدوده بر اساس ویژگی های هندسی، ساختار زمین شناسی و شیب به ۱۳ بازه تقسیم شده است. این بازه ها از نظر ویژگی های مورفومتریک تفاوت ها و تشابه های زیادی دارند که الگوهای خاصی را ایجاد کرده اند. دوره بررسی تغییرات طولی رودخانه کارون در زمان ۵۲ ساله ای از ۱۹۵۵ تا ۲۰۰۷ است. داده های مورد نیاز از تصاویر ماهواره ای، نقشه های توپوگرافی و پیمایش های میدانی به دست آمده اند. بررسی ها نشان می دهند که تغییرات مسیر رودخانه سبب تغییر ساختارهای زیست محیطی مرتبط با رودخانه می شوند و الگوهای اکولوژیک رودخانه ای را تحت تاثیر قرار می دهند. نتایج نشان می دهند که طی دوره مطالعه ، رودخانه کارون افزایش طولی داشته و میزان سینوسیتی آن نیز افزایش یافته است. در سال ۱۹۹۱ طول مسیر رودخانه کارون ۳/۳ درصد، سال ۲۰۰۲ برابر با ۶/۳ درصد و در سال ۲۰۰۷ مساوی با ۱/۴ درصد نسبت به سال پایه ۱۹۵۵ افزایش مسیر داشته است. 

GIS, linear directional mean, longitudinal changes, Morphometric