احسان رحیمی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
عبدالرسول سلمان ماهینی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
سید حامد میرکریمی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

گسترش بی رویه شهرنشینی نمایانگر یکی از تهدیدهای محیط زیستی مهم در دهه های اخیر است که چندین رویکرد در تجزیه و تحلیل این پدیده اتخاذ گردیده است. به منظور توصیف الگوهای مختلف شهری و چگونگی تغییر آنها در طول زمان، به معیارهایی نیاز است تا بتوان به طور پیوسته تغییرات شهرها را بررسی و کمی سازی کرد. در این راستا، تصاویر سنجش از دور به همراه فنون همبستگی مکانی ابزاری مفید در پایش و ارزیابی محیط های شهری هستند که محققان را قادر به اندازه گیری تغییرات مداوم رشد شهر می سازند. در پژوهش حاضر به منظور کمی سازی الگوهای گسترش شهرنشینی از داده های ماهواره های لندست های ۵ سنجنده TM و لندست ۷ سنجندهETM در یک بازه زمانی ۲۴ ساله استفاده گردید. بدین منظور، شاخص پوشش گیاهی NDVI به عنوان ورودی آماره های همبستگی مکانی محلی Getisو Moran به کار گرفته شد. نتایج حاصل از این مقایسات نشان داد که آماره های همبستگی مکانی به خوبی قادر به تفکیک و شناسایی خوشه های مناطق شهری هستند که در این میان طبق نمودارهای تراکم حاصل از آماره Getis، میزان تراکم پیکسل های مناطق شهری در سال ۱۳۶۵ از ۰.۰۵ به ۰.۱۱ در سال ۱۳۸۹ می رسد که بیانگر کارآیی بیش تر این شاخص به منظور اندازه گیری رشد شهر است.

آماره های همبستگی مکانی, گسترش بی رویه شهرنشینی, اندازه گیری تغییرات مکانی-زمانی, شاخص پوشش گیاهی NDVI