حسین رضایی - دکتری جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران و مدرس گروه روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان
امیرحسین یاوری - دانشجوی دکتری روانشناسی بالینی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند و مدرس گروه روانشناسی بالینی دانشگاه آزاد اسلامی واحدهمدان

با توجه به استقبال روزافزون بخشی از زنان جامعه ایرانی از پروژه مدیریت بدن و معیارهای اصلی زیبایی ظاهر، این روند پرشتاب و نگران کننده که نشان از تغییرات ارزشی در فضای ذهنی قسمتی از زنان ایرانی و تحولات سبک زندگی آنان دارد و نمودهای آنرا میتوان به وضوح بر بدنهای ایشان به نظاره نشست، زنان جوانتر را به افرادی ناراضی از بدن کنونی خود که برای رسیدن به بدن مطلوب و ایده آل در تلاشی نفسگیرند مبدل ساخته است. اغلب ایده آلهایی که برای بدن زنان تعریف میشوند مبتنی بر کلیشه های جنسیتی و برای تقویت بازار سرمایهداری هستند. این ایده آلها چنان در زندگی اجتماعی، زندگی حرفهای، روابط عاطفی، مناسبات جنسی و ...، زنان جامعه دخیل اند که دوری از آنها با محرومیتهایی چون ناکامی، شکست، تنهایی، تحقیر، انزوا و طرد اجتماعی همراه است. وسایل آرایشی گوناگون، جراحیهای زیبایی، کلاسهای ورزشی و زیباییاندام، مصرف انواع مکملهای غذایی و ...، همگی خدماتی هستند که در اختیار کسانی قرار میگیرند که بخواهند به این الگوها نزدیک شوند. بسیاری از مفاهیم زیبایی شناسی، سبکهای تناسباندام و درکل، پروژه پیچیده مدیریت بدن در کانونهای قدرت، ثروت و دستگاه ایدئولوژیک- هژمونیک و امپراتوری عظیم رسانه ای و صنعت فرهنگی نظام سرمایهداری با ابزار و امکانات پرشمار، متنوع و اغواگرانه ای که در اختیار دارد؛ هالیوود، جشنواره فیلم اسکار، مسابقه ملکه زیبایی جهان، مسابقه دختر شایسته سال، فشن شوهای بین المللی و هفته های مد در نیویورک، پاریس، میلان و...، تولیدشده و کاملا متناسب و همگام با روح مدرنیسم و ارزشها و نیز بنیانهای فلسفی حاکمبر سبک زندگی غربی در این جوامع؛ کاپیتالیسم، اومانیسم، ماتریالیسم، سکولاریسم، هدونیسم، لائیسیسم و ...، گام برمیدارد، بهاینترتیب نباید و نمیتوان این صنعت فوق العاده پرسود در غرب را بهعنوان یک مسئله اجتماعی محسوب نمود، همانگونه ای که به نظر میرسد در ایران یک مسئله حاد اجتماعی است. مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، با بهره گیری از منابع کتابخانه ای (اسنادی) و با رویکردی انتقادی نگارش شده است.

زنان، زیبایی، مدیریت بدن، سرمایه داری متاخر، کلیشه های جنسیتی.