حمیدرضا بوستانی - استادیار دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز
مصطفی چرم - دانشیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز
عبدالامیر معزی - دانشیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز
نعیمه عنایتی ضمیر - استادیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز
نجف علی کریمیان - استاد سابق گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز

اطلاع از توزیع شکل­های شیمیایی روی در خاک­های آهکی جهت شناخت زیست­فراهمی و تحرک آن ضروری است. به منظور بررسی اثرات شوری و ماده آلی بر شکل­های شیمیایی روی در یک خاک آهکی تحت کشت ذرت، آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در شرایط گلخانه انجام شد. فاکتورها شامل سه سطوح شوری (۰، ۱۵ و ۳۰ میلی­اکی والان نمک در کیلوگرم خاک) و دو نوع ماده آلی ( کود گاوی و کاه-کلش گندم) هر کدام در دو سطح ( ۰ و ۲ درصد وزنی) بود. اندازه­گیری شکل­های شیمیایی روی از طریق روش عصاره­گیری دنباله­ای سینگ و همکاران انجام شد. نتایج نشان داد که با افزایش سطوح شوری، غلظت شکل­های محلول+ تبادلی، کربناتی و اکسیدمنگنز روی افزایش و شکل آلی کاهش یافت. کاربرد مواد آلی سبب افزایش غلظت شکل­های محلول+ تبادلی، کربناتی، آلی، پیوسته به اکسید منگنز و اکسید آهن بلورین شد. کاربرد تیمارهای آلی درصد نسبی شکل­های محلول+ تبادلی، آلی، کربناتی، اکسید منگنز و اکسیدی آهن را افزایش و درصد نسبی شکل تتمه را کاهش داد. تیمار شوری درصد نسبی شکل­های محلول+ تبادلی، کربناتی و اکسید منگنز را افزایش، و شکل های آلی و اکسید آهن بلورین را کاهش داد. بنابراین کاربرد ماده آلی و شوری سبب توزیع مجدد شکل­های شیمیایی روی شد. همچنین، همبستگی مثبت و معنی­داری بین شکل­های محلول+ تبادلی، کربناتی، اکسید منگنز و اکسید آهن با روی قابل جذب در خاک وجود داشت.

خاک آهکی, روی, شکل های شیمیایی, شوری, ماده آلی