امید جمشیدی - استادیار، گروه ترویج و کشاورزی، دانشکده علوم زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری ایران.
سید محمد جواد سبحانی - استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده مهندسی زراعی و عمران روستایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران.

اهمیت سازگاری با تغییر اقلیم در بخش کشاورزی به دلیل ماهیت آسیب ­پذیر آن نسبت به مخاطرات اقلیمی، بیش از سایر بخش ­های اقتصادی است. سازوکارهای سازگاری در بخش کشاورزی باید به شکلی طراحی و به کار برده شوند که علاوه بر کاهش ضررهای وارده، پایداری معیشت بخش عظیمی از خانوارهای شاغل در این بخش را نیز حفظ کنند. به دلیل وجود معیارهای مختلف و متعدد، نیاز است از تکنیک­های تصمیم ­گیری به منظور اولویت ‎بندی و انتخاب نهایی سازوکارهای سازگاری استفاده گردد. بنابراین، هدف تحقیق حاضر بررسی معیارها و تکنیک­ های اولویت­ بندی جهت شناسایی مناسب ‎ترین سازوکارهای سازگاری با تغییر اقلیم در بخش کشاورزی می­ باشد. این پژوهش کیفی با روش تحلیل مضمون مقالات و منابع کتابخانه ­ای به شناسایی معیارها و روش­های اولویت ­بندی و نهایتا انتخاب بهترین سازوکارهای سازگاری با تغییر اقلیم در بخش کشاورزی بوسیله نرم‎افزار MAXQDA پرداخته است. بر اساس نتایج پژوهش، معیارهای سازوکارهای سازگاری با تغییر اقلیم در بخش کشاورزی در دو مقوله­ اصلی هزینه ­ها و فایده تقسیم ­بندی می­ شوند. در بخش هزینه به حداقل بودن هزینه کاربرد، حفظ و نگهداری و سایر هزینه ‎ها تمرکز شده است. در بخش فایده نیز معیارها در قالب مقوله ‎های فرعی پنج گانه­ نهادی- سیاسی، زیست م حیطی، اجتماعی، اقتصادی و اقلیمی قرار گرفته ­اند. بر مبنای یافته‎ ها، روش ها و تکنیک­ های متفاوتی به منظور اولویت ­بندی و انتخاب سازوکارهای مناسب پیشنهاد شده است ولی نمی­ توان در تمامی موقعیت­ ها یکی از آنها را توصیه نمود، بلکه این انتخاب باید متناسب با شرایط، هدف و سطح منابع اطلاعاتی موجود صورت پذیرد. بدین منظور نقاط قوت و ضعف متداول ترین روش ­های اولویت ‎بندی و انتخاب سازوکارهای سازگاری با تغییر اقلیم ارائه شده است. این روش ­ها شامل روش ­های تجزیه و تحلیل چند متغیره، تحلیل سلسله ‎مراتبی، تحلیل ­های اقتصادی و تجزیه و تحلیل شبکه است که موجب شناسایی بهتر این سازوکارها می‎ گردد و در این پژوهش مورد بحث قرار گرفته‎ اند.

تغییر اقلیم, بخش کشاورزی, سازگاری, مقابله, معیار