ارزیابی تغییرات زمانی-مکانی شاخص های فصلی منحنی تداوم جریان (FDCSI) طی چهار دهه در حوزه دریاچه نمک

جریان کمینه، مولفه ای مهم بمنظور بررسی میزان آب دردسترس بویژه در مناطق خشک است که جهت مدیریت خشکسالی و کاهش آن مورد استفاده قرار می گیرد. مطالعه حاضر به بررسی تغییرات زمانی-مکانی پدیده خشکسالی هیدرولوژیکی در سطح حوزه دریاچه نمک بر پایه ی شاخص های فصلی منحنی تداوم جریان (FDCSI) شامل Q۷۰، Q۸۰، Q۹۰، Q۹۵ و Q۹۹ می پردازد. برای این منظور، ۱۸ ایستگاه با حداکثر آمار بلندمدت (۴۳ سال) انتخاب و مقادیر FDCSI براساس دو فصل تابستان (خرداد تا آبان) و زمستان (آذر تا اردیبهشت) استخراج گردید. از آزمون های ناپارامتری من-کندال، من-کندال اصلاح شده و برآوردگر شیب سن جهت شناسایی روند زمانی و توان هرست جهت بررسی حافظه بلندمدت استفاده شد. برپایه نتایج هرست، اغلب سری های زمانی دارای حافظه بوده ولی الگوهای یکپارچه ای تبیین نگردید. روند کاهشی شدید معنی دار براساس شاخص های فصلی تابستانه و زمستانه به ترتیب در ۶۶-۵۰ و ۵۰-۳۸ درصد از کل ایستگاه ها شناسایی شد. علاوه براین روند ضعیف افزایشی در ۱۱-۵ درصد ایستگاه های مطالعاتی در سطح معنی داری ۹۵ و ۹۹ درصد مشاهده گردید. ارزیابی نتایج شاخص های فصلی نشان داد، جریان تابستانه به علت عدم تامین دبی پایه، خشکسالی شدیدتری طی دوره ۲۰۱۲-۱۹۷۰ متحمل شده است. الگوهای زمانی بارشی، افزایش تبخیر-تعرق، تغییر کاربری اراضی و در نهایت برداشت بیش از حد از منابع آب سطحی و زیرزمینی جهت اهداف کشاورزی از عوامل احتمالی روند کاهشی شدید طی فصل تابستان است.

کلیدواژه ها:

منحنی تداوم جریان ، خشکسالی هیدرولوژیکی ، روند زمانی-مکانی ، توان هرست ، حوزه دریاچه نمک