مهشید سوری - استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه
محمد جعفری - استاد دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
فاطمه برزگری بنادکوکی - دانشجوی دکتری آبخیزداری، دانشگاه یزد
ام البنین بذرافشان - دانشجوی دکتری آبخیزداری، دانشگاه تهران

کشور ایران از جمله کشورهایی است که در کمربند بیابانی دنیا قرار گرفته است. این نکته باعث شده است تا در کنار مسئله استعداد ذاتی ایران برای بیابانی شدن، برخورد نادرست انسان با منابع طبیعی این روند را تشدید نماید. یکی از نکاتی که باید به آن توجه شود مسئله کاربری اراضی است. به همین منظور لازم است تا تحقیقاتی بر روی کاربری های مختلف اراضی صورت گیرد تا برای هر منطقه مشخص شود که کدام کاربری منجر به تخریب اراضی و در نتیجه بیابان زایی می شود. برای دستیابی به این منظور، 5 تیمار متشکل از تیمار اراضی زراعی آبی، اراضی زراعی دیم، اراضی دیم رها شده، اراضی باغی و یک تیمار اراضی مرتعی به عنوان شاهد درمنطقه مطالعاتی در نظر گرفته شدند. تحقیق حاضر در شهرستان پاوه انجام پذیرفت. مناطق مورد نظر به گونه ای انتخاب شدند که حداقل 5 سال متوالی به این کاربری اراضی اختصاص یافته باشند تا بتوان اثرات آنها را روی خاک بررسی کرد. سپس نمونه برداری دردو عمق 0-30 و 30-60 سانتی متری و با 3 تکرار در هر تیمار انجام شد و فاکتورهای مختلف خاک مورد اندازه گیری قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل واریانس در قالب طرح آزمایشی اسپلیت پلات با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی نشان داد که میان تیمارهای مختلف اختلاف معنی داری وجود دارد. با مقایسه میانگین آنها مشخص شد که در مجموع اراضی دیم رها شده، نامناسبترین کاربری و اراضی مرتعی، مناسبترین کاربری در منطقه می باشد. با توجه به نتایج ارایه شده در زمینه مقایسه تاثیرات کاربری های مختلف اراضی بر پدیده تخریب اراضی و بیابانی شدن اراضی در می یابیم که کاربریهایی مانند کاربری های مرتعی و باغی باعث جلوگیری از بیابانزایی شده و بهتر است از رها شدن اراضی بصورت اراضی بایر جلوگیری بعمل آید.

بیابانی شدن، کاربری اراضی، خاک، تیمار مطلوب و نامطلوب