ناصر برومند - پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران
غلامرضا ثواقبی فیروزآبادی - پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران
محسن فرحبخش - پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران

سرعت آزادسازی روی از سطوح خاک به محلول فرایند پویایی است که عرضه مداوم آن را برای رشد گیاهان تنظیم می­کند. برای مشخص شدن الگوی آزادسازی روی و تعیین ویژگی­هایی از خاک که در آن موثر است، سینتیک آزادسازی روی از ۲۰ نمونه خاک انتخابی کشور با عصاره­گیر دی اتیلن تری آمین پنتا استیک اسید (DTPA) مورد بررسی قرار گرفت. سرعت آزادسازی در ابتدا زیاد و با گذشت زمان کاهش نشان داد. هشت مدل سینتیکی برای توصیف آزادسازی روی مورد بررسی قرار گرفت. معادلات الوویچ ساده شده، پخشیدگی پارابولیک دوگانه و تابع توانی (دو ثابتی)، آزادسازی روی از خاک­ها را به خوبی توصیف کردند. ثابت سرعت پخشیدگی (Kd)، ثابت­های سرعت پخشیدگی پارابولیک دو گانه (۱K و ۲K) و ثابت a و حاصلضرب دو ثابت (ab) معادله تابع توانی همبستگی­های معنی­داری با pH خاک، مقدار کربنات کلسیم معادل و فسفر قابل استفاده و منگنز عصاره­گیری شده با DTPA که ویژگی­های موثر بر حلالیت، آزادسازی و پخشیدگی روی در خاک­ها هستند، نشان دادند. ثابت سرعت الوویچ ساده شده () فقط با فسفر قابل استفاده و ثابت معادله تابع توانی (b) با ظرفیت تبادل کاتیونی، کربن آلی و ظرفیت مزرعه همبستگی معنی­دار نشان داد. مقدار آزادسازی اولیه روی (آزادسازی سریع) نسبت به مقدار کل روی آزاد شده از خاک با افزایش مقدار کربنات کلسیم معادل، کاهش یافت.

آزادسازی روی, ثابت های سرعت, سینتیک, ویژگی های خاک, معادلات سینتیکی