صدیقه لطفی - استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
مجتبی شهابی شهمیری - دانشجوی دکتری گروه شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

مفهوم مکمل بودن و توسعه چندمرکزی پیوند نزدیکی با یکدیگر دارند. صاحبنظران و تصمیمسازان معتقدند شهرهای متوسط و کوچک میتوانند با تقسیم نقشهای تخصصی در یک منطقه شهری یکپارچه فضایی عملکردی، به مزایای زیادی ناشی از تقاضای گستردهتر نیروی کار، دسترسی بیشتر به خدمات و همچنین سرریزهای فضایی فیزیکی عملکردهای شهرهای بزرگ تر از آن سود میبرند، دست یابند. باوجوداین ، سوال اینجاست: آیا ساختارهای چندمرکزی نسبت به مناطق تک مرکزی، پتانسیل بیشتری برای برقرار پیوندهای مکمل میان شهرهای خود و بهرهمندی از مزایای آن دارند؟ برای پاسخ به این پرسش، پژوهش حاضر با استفاده از تحلیل تناظر به سنجش و مقایسه پتانسیل روابط مکمل در دو منطقه شهری مازندران مرکزی و رشت به عنوان نماینده ساختارهای چندمرکزی و تک مرکزی میپردازد. بدین منظور، از دادههای اشتغال گروههای عمده فعالیتی در سطح شهرستان استفاده شده است. نتایج نشان دادند، تمایز روشنی میان نقشهای اقتصادی شهرهای آمل، ساری و بابل در زمینه صنعتی، اداره امور عمومی و بازرگانی وجود دارد. با این همه، در مجموعه شهری رشت، به غیر از بندر انزلی که به عنوان یکی از بنادر مهم کشور محسوب میشود، شهرهای دیگر نتوانستند نقش متمایزی فارغ از بخش کشاورزی در کنار رشت ایفا کنند. اگرچه یافتهها از پتانسیل بیشتر روابط مکمل در منطقه چندمرکزی مازندران پشتیبانی میکند، اما به معنای عدم برقراری این پیوندها در مجموعه شهری رشت نیست.

مکمل بودن, چندمرکزی, مازندران مرکزی, مجموعه شهری رشت