عاطفه سادات مصطفوی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه بوعلی سینا ه
حجت الله مظاهری لقب - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه بوعلی سینا همدان
سید سعید موسوی - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه بوعلی سینا همدان
بهمن یزدی صمدی - استاد دانشگاه تهران، گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و گروهبندی یونجه زراعی (Medicago sativa L.) ، تعداد 150 ژنوتیپ داخلی و خارجی از نظر صفات زراعی در قالب طرح کاملا تصادفی در مزرعه تحق ق یاتی دانشکده کشاورزی بوعلی سینا، طی سال زراعی 89-88 مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، اختلاف ژنوتیپهای مورد مطالعه برای کلیه صفات در سطح احتمال 1 درصد معنیدار بود. بر اساس مقایسه میانگین صفات برترین ژنوتیپها از لحاظ عملکرد علوفه ژنوتیپهای کرج 2122 و پلی کراسآمریکا بود. نتایج ضرایب همبستگی صفات نشان داد که عملکرد خشک علوفه با روز تا 10 درصد گلدهی رابطه مثبت و معنی داری داشت. کیفیت علوفه (نسبت برگ به ساقه ) و عملکرد علوفه رابطهی منفی و معنی دار داشت که این امر بیان گر نقش مهمتر ساقه در عملکرد علوفه یونجه است . بر اساس نتایج تجزیه کلاستر (K-means) ژنوتیپهای مورد بررسی در 5 گروه جداگانه قرار گرفتند. ژنوتیپهای گروه 2 از لحاظ عملکرد علوفه و تعداد روز تا 10 درصد گلدهی و گروه 4 از لحاظ کیفیت علوفه برتر بودند. مسلما بسته به اهداف اصلاحی محقق در جهت بهبود کیفیت یا کمیت علوفه در یونجه، می توان از نمونه های موجود در این تحقیق استفاده کرد.

یونجه زراعی، تنوع ژنتیکی، صفات مورفولوژیک، تجزیه کلاستر