فرزاد بیات موحد - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان
سیداحمد موسوی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان

بدلیل اینکه بیشتر از ۹۰ درصد مساحت کشور در ناحیه خشک و نیمه خشک واقع شده است؛ آب یکی از مهمترین عواملی است که می تواند در تمام موضوعات کشاورزی موجبات توسعه پایدار را فراهم کرده و بنابراین می تواند نقش مهمی در تغییر شرایط محیطی برای گیاه ایفا نماید. اما هنوز اطلاعات کافی از پاسخ گیاهان به چنین تغییراتی در دست نیست. در این تحقیق سعی گردید تاثیر استحصال آب و پخش آن در تغییرات ترکیب گیاهی در یک عرصه پخش بررسی گردد. منطقه مورد مطالعه در قسمتی از دشت زنجان، در شمال غرب شهر زنجان و بین دو رودخانه سهرین و قره چریان قرار دارد که شامل اراضی دیم رها شده بوده و با رسوبات کواترنری اشغال گردیده است. به منظور ارزیابی تغییرات ترکیب گیاهی، تعداد ۹ ترانسکت در سه قطعه عرصه پخش و دو ترانسکت در عرصه شاهد به طور دائمی مستقر گردیده و با استفاده از روش برخورد خطی، درصد پوشش گیاهی تمام گونه ها یادداشت برداری شده و سپس شناسایی گردیدند. هشت سال مطالعه نشان داد که برخی گونه ها تحت تاثیر پخش سیلاب حذف گردیده، برخی افزایش یا کاهش یافته و تعدادی گونه جدید نیز برای اولین بار مشاهده شده اند. افزایش پوشش گیاهی و ظهور گونه های خوش خوراک در سال آخر نشان داد که پخش سیلاب می تواند تولید علوفه را بهبود بخشد. همچنین، با توجه به شکل زندگی گونه های مشاهده شده، اگرچه علفیهای دائمی افزایش یافتند، اما پخش سیلاب در مورد استقرار گندمیان دائمی موفق عمل نکرده است.

پخش سیلاب, گونه های گیاهی, آبخوانداری, تغییرات گونه ای, دشت زنجان