محمدعلی قربانی - استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه تبریز
داود فرسادی زاده - استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه تبریز
علی حسین زاده دلیر - استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه تبریز

نظریه کاتاستروف ( Catastrophe Theory) توسط پرفسور رنه تام ( Rene’ Thom) ریاضی دان بر جسته فرانسوی در سال 1972 ابداع گردید. این نظریه چگونگی تغییرات و جهش های ناگهانی در رفتار یک سیستم دینامیکی را در اثر تغییرات پیوسته جزدی در پارامترهای کنترل کننده آن سیستم را، توصیف می کند. چنین ناپیوستگی ها و تغییرات جهش مانند، کاتاستروف نامگذاری شده است. در این نظریه رابطه متقابل بین متغیرهای سیستم با یکدیگر به صورت یک مدل هندسی بیان شده و تا حال حاضر در علوم مختلفی همچون فیزیک، شیمی، زیست، بیولوژی، پزشکی، آنالیز عددی، علوم اجتناعی، روان شناسی و فنی مهندسی بکار برده شده است. در این مقاله ابتدا مبانی نظریه کاتاستروف و سپس هفت کاتاستروف مقدماتی تا، بازگشت، دم چلچله ای، پروانه ای، سهمیگون، هذلولیگون و بیضی گون توضیح داده شده و در انتها نحوه تغییرات الگوی رودخانه ها از حالت مستقیم به مئاندری و سا شریانی و بالعکس که توسط پروفسور گراف در سال 1998 مطالعه شده معرفی و مورد بررسی قرار گرفته است.

کاتاستروف بازگشت ، رودخانه ، سیستم دینامیک