محمد محمودیان - دانشجوی دکتری آبیاری و زهکشی، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده علوم کشاورزی و صنایع غذایی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
مهدی سرائی تبریزی - استادیار، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده علوم کشاورزی و صنایع غذایی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تغییرات آب و هوایی در سطح کره زمین، کاهش بارندگی در ایران و مشاهده ادامه این روند در منطقه و به تبع آن کمبود منابع آب و محدودیتهای ایجاد شده و نیز تاثیر آن بر روی کیفیت آب از چالشهای مهم در بخش کشاورزی و تولید محصول میباشد. بنابراین میزان مصرف آب، میزان بهره وری و در نهایت تولید محصول و همچنین انتخاب یک کشت مناسب برای منطقه مورد مطالعه بسیار مهم و تاثیرگذار خواهد بود. بهره وری مصرف آب یکی از شاخصهای مصرف بهینه آب آبیاری است که به عنوان شاخص اصلی و علمی برای کنترل مصرف بهینه آب و تولیدات کشاورزی محسوب میگردد. از سوی دیگر پسته و زعفران بهعنوان یک محصول اقتصادی و ارزآور در کشور مطرح است و سالانه به سطح زیرکشت این محصولات اضافه میگردد. بر اساس مشاهدات موجود، ارزیابی مناسبی از بهره وری محصول پسته در کشور موجود نیست. با توجه به سطح زیر کشت پسته در منطقه مورد مطالعه بهینه سازی مصرف آب و افزایش بهره وری آب امری ضروری است. بنابر این در این پژوهش سعی شده است اهمیت بهره وری آب و شاخص بهره وری در کشت محصولات نام برده شده در شهرستان دامغان مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد و کشت مناسب انتخاب و توصیه گردد. به همین منظور از اطلاعات و داده های مدیریت جهاد کشاورزی منطقه در این پژوهش استفاده گردید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد هر چند بهره وری فیزیکی برای پسته و زعفران با مقادیر به ترتیب ۰/۱۴۲ و ۰/۰۰۱ بر حسب کیلوگرم بر مترمکعب از بهره وری فیزیکی انار با میزان ۱/۵۳۳ بر حسب کیلوگرم بر متر مکعب پایینتر هستند لیکن محاسبه بهره وری اقتصادی به ما نشان میدهد که زعفران و پسته با مقادیر ۳۳۶۰۶۶ و ۳۰۹۲۲۰ بر حسب ریال در متر مکعب بهره وری مناسبتری نسبت به انار با میزان ۲۷۱۰۶۵ بر حسب ریال در متر مکعب را دارند.

استان سمنان، الگوی کشت، کاهش بارندگی، کیفیت آب، مدیریت منابع آب