عبدالله جوانمرد - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه، ایران.
علی استادی - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه مراغه، ایران
مصطفی امانی ماچیانی - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه مراغه، ایران.

به منظور ارزیابی اثر سطوح آبیاری و منابع کودی مختلف بر صفات مورفولوژیک، کمیت و کیفیت اسانس نعناع فلفلی در دو چین، آزمایشی به صورت اسپلیت اسپلیت پلات با ۳۶ تیمار و سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در سال زراعی ۱۳۹۸ اجرا شد. فاکتور اصلی شامل سطوح مختلف آبیاری در سه سطح: آبیاری پس از ۳۰ درصد حداکثر تخلیه مجاز رطوبتی (آبیاری نرمال)، آبیاری پس از ۵۰ درصد حداکثر تخلیه مجاز رطوبتی (تنش ملایم) و آبیاری پس از ۷۰ درصد حداکثر تخلیه مجاز رطوبتی (تنش شدید) بود. همچنین فاکتور فرعی منابع مختلف کودی را در شش سطح: عدم مصرف کود (شاهد)، ۱۰۰ درصد کود نیتروژنه، قارچ میکوریز (Rhizophagus intraradice)، ۷۵ درصد کود نیتروژنه + میکوریز، ۵۰ درصد کود نیتروژنه + میکوریز و ۲۵ درصد کود نیتروژنه + میکوریز شامل می شد و فاکتور فرعی فرعی هم شامل زمان برداشت در دو چین بود. نتایج نشان داد، همه صفات مورد مطالعه تحت تاثیر معنی­دار کود، چین، اثر متقابل تنش × کود، اثر متقابل چین × تنش قرار گرفتند. همچنین، اثر متقابل چین × کود بر صفات ارتفاع بوته، تعداد گره، تعداد شاخه جانبی در بوته و عملکرد اسانس معنی­دار بود. بیشترین ارتفاع بوته، شاخص کلروفیل و عملکرد ماده خشک به ترتیب در آبیاری نرمال با کاربرد ۷۵ درصد کود نیتروژنه + میکوریز و کمترین مقادیر این صفات در تیمار تنش آبی شدید بدون مصرف کود به دست آمد. علاوه براین، کاربرد ۷۵ درصد کود نیتروژنه + میکوریز منجر به افزایش ۱/۴۴، ۸/۳۸ و ۱/۲۱ درصد این صفات نسبت به شاهد گردید. همچنین، چین اول نسبت به چین دوم به ترتیب منجر به افزایش ۸/۱۲۷، ۷/۱۷ و ۹/۲۷ درصدی این صفات گردید. بیشترین (۴/۲ درصد) و کمترین (۲/۱ درصد) درصد اسانس به ترتیب در تیمارهای تنش آبی ملایم با کاربرد ۷۵ درصد کود نیتروژنه + میکوریز و تنش آبی شدید بدون مصرف کود حاصل شد. بر اساس آنالیز شیمیایی اسانس، منتول، منتون، ۱و۸ سینئول و منتوفروان ترکیبات غالب اسانس بودند. بیشترین میزان منتول در تنش آبی ملایم با کاربرد ۷۵ درصد کود نیتروژنه + میکوریز به دست آمد. با توجه به نتایج، کاربرد تلفیقی ۷۵ درصد کود نیتروژنه+ میکوریز در شرایط تنش آبی ملایم و در چین اول را می توان به عنوان تیمار برتر معرفی کرد.

عملکرد اسانس, کشاورزی پایدار, کمبود آب, کود زیستی, منتول