محمدحسن شاه حسینی - دانشیار گروه میکروبشناسی – دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس

میکروفلور دستگاه گوارش تحت تاثیر عوامل باکتریایی پروبیوتیک قرار دارند. پیشرفتهای روشهای مولکولی در سنوات اخیر،امکانات زیادی جهت مطالعه و شناسایی میکروبهای روده ای، که نوعا در روشهای متواتر به سختی مطالعه می گردند را فراهم نمودهاست. میکروفلور روده ای عمدتا از باکتریهای بیهوازی خصوصا پرنیازی تشکیل شده که شناسایی آنها از طریق روشهای متواترمیکروبشناسی بسیار امری مشکل، زمان بر و پر هزینه می باشد لذا گرایشهای مولکولی اخیر، راه حلی مناسب جهت شناسایی آنها وهمینطور میکروبهای غیر قابل کشت در نمونه های روده ای شده است. بنابراین ارزش روشهای مولکولی در مطالعه میکروبهای روده ایدر سالهای اخیر ممتاز و غیر قابل انکار گشته است. طبق تعریف، پروبیوتیکها متمم های غذایی حاوی میکروبهای زنده هستند که دارایاثرات و منافع زیادی بر روی میزبانها به طریق بهینه نمودن بالانس میکروبی روده ای می باشند. این مواد غذایی حاوی میکروبهای مفید،دارای مزایایی مانند فعالیت آنتاگونیستی، تولید مواد ضد میکروبی، تعدیل پاسخهای ایمنی و آثار مفید بر روی فعالیتهای متابولیکی احشاءهستند. باکتریهای پروبیوتیک به نظر می رسد در آینده نقش مهمی جهت درمان ناراحتیهای روده ای معده ای ایفا نمایند لذا مطالعات بیشترجهت بدست آوردن اطلاعات اساسی و پایه ای راجع به این باکتریهای مهم بایستی انجام شود. بعلاوه، هیچکدام از سویه های مورداستفاده به تنهایی دارای منافع فوق الذکر در بالا نیستند و لذا فعالیتهای غربالگری جهت شناسایی سویه های جدید امری لازم و ضروریاست. هنوز ابهامات زیادی راجع به مکانیسم فعالیت میکروبهای دستگاه گوارش و پروبیوتیکهای پیشنهادی وجود دارد لذا جهت بدستآوردن اطلاعات بیشتر به لحاظ مکانیسم عمل این دو، روشهای تعیین هویت مولکولی میکروبیوتا و پروبیوتیکها مد نظر است. روشهایسریع، قوی و منعطف مولکولی جهت شناسایی و بدست آوردن تصویری کلی از تغییرات میکروبیوتا در دستگاه گوارش و همینطورتکنیکهایی با قابلیت بالا، جهت دنبال کردن گونه ها و سویه های انتخابی مورد نیاز می باشد. در سالهای اخیر روشهای مولکولی متعددیجهت اهداف فوق الذکر توسعه یافته است. از مهمترین این روشهای مولکولی جدید می توان به 1) روشهای تکثیر اسید نوکلئیک درشرایط آزمایشگاه، مانند PCR و مشتقات آن (2, PCR- TGGE, PCR-DGGE ,PCR-SSCP, PCR-RCR, PCR-Hybridization, PCR-RFLP تکنیکهای تکثیر هم دما همچون TMA, NASBA و 3 LAMP) روشهای هیبریدیزاسیون مانند FISH 4) تکنیکهای رییل تایم 5) ریزآرایه های DNA و تراشه های ژنی و یک دوجین روشهای مولکولی دیگر اشاره نمود. این روشهای نوین مولکولی کاندید خوبی جهت کاربرد در زمینه میکروبهای روده ای و پروبیوتیکها هستند.

پروبیوتیک، شناسایی مولکولی، تکثیر اسید نوکلیئک