علیرضا عرب عامری - کارشناسی ارشد مترجمی زبان عربی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه دامغان، ایران
فرشته افضلی - استادیار گروه مترجمی زبان عربی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه ملی دامغان، ایران.

پیتر نیومارک، مولفه­های فرهنگی را در پنج گروه تقسیم­بندی نموده است: بوم شناسی؛ فرهنگ مادی؛ فرهنگ اجتماعی؛ نهادها و آداب و رسوم؛ ژست ها و عادت ها هنگام سخن گفتن. هاشمی و غضنفری­مقدم در مقاله­ «بومی­سازی مدل پنج­گانه عناصر فرهنگی نیومارک» اشاره کرده اند که در تحلیل برخی داده­ها، مواردی وجود دارد که بسبب تفاوت فرهنگی میان زبان­های گوناگون در هیچ یک از شاخه­های طبقه­بندی نیومارک جای نمی­گیرد، به همین روی برای جبران آن، چهار طبقه دیگر به این طبقه­بندی افزوده­اند: عبارت­ها و اصطلاح­های محاوره­ای؛ واحدها و ارقام؛ عناوین و اقلام خطاب؛ اقلام دیداری- شنیداری، لمسی و عطرها. هدف از پژوهش حاضر، بررسی مقوله های فرهنگ- وابسته و نیز واکاوی معانی گوناگونی است که به سبب تفاوت های فرهنگی و بوم شناختی در آثار روایی تحت الشعاع قرار می گیرد. این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی به بررسی عناصر فرهنگی رمان «الامیر احتجاب» ترجمه عربی سلیم عبدالامیر حمدان از رمان «شازده احتجاب» هوشنگ گلشیری می پردازد تا نشان دهد نحوه کاربرد صافی فرهنگی به چه میزان با ویژگی­های بافتی در نظام مقصد تناسب دارد و مترجم در ترجمه کدام یک از این مولفه ها موفق تر عمل کرده است. نتایج  نشان می دهد مولفه اصطلاحات با ۸۱ مورد بیشترین بسامد و مولفه ترانه ها و نواها با بسامد صفر کمترین حضور را دارد. انتقال (ترجمه لفظ گرا) با ۴۱% و معادل یابی با ۳۴% بیشترین راهکار به کاررفته مترجم است و می توان گفت موفقیت حمدان در ترجمه مولفه جانوران، خطاب ها و سوگند نسبت به دیگر مولفه ها بسبب بهره گیری از راهکار معادل یابی واژه نامه ای بیشتر است.

رمان, مقوله های فرهنگی, تقسیم بندی نه گانه, الامیر احتجاب, شازده احتجاب