حسین غفاری - دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، کارشناس ارشد آبخیزداری اداره منابع طبیعی و آبخیزداری پارس آباد
علی رسول زاده - گروه مهندسی آب و عضو پژوهشکده مدیریت آب دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
مجید رئوف - گروه مهندسی آب و عضو پژوهشکده مدیریت آب دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
اباذر اسمعلی عوری - گروه مرتع و آبخیزداری و عضو پژوهشکده مدیریت آب دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی

کمی کردن مقدار تغذیه آب زیرزمینی از پیش نیازهای ابتدایی مدیریت منابع آب زیرزمینی می­باشد. در این پژوهش، روش حرکت تجمعی بارش، CRD (Cumulative Rainfall Departure) که بر اصل بیلان آب استوار است، به­ منظور برآورد تغذیه آب زیرزمینی آبخوان اردبیل مورد استفاده قرار گرفته است. در آبخوان اردبیل به­ دلیل وجود مزارع بسیار، به­ جز بارش، آب آبیاری منبع مهم دیگری برای تغذیه آبخوان به ­شمار می آید. بنابراین، لزوم پی­ بردن به نقش هرکدام از این عوامل در مدیریت منابع آب زیرزمینی منطقه احساس می شود. در این روش با استفاده از رویکرد بهینه سازی با کمینه ­کردن میانگین مربعات خطا، RMSE (Root Mean Square Error) بین تراز آب زیرزمینی مشاهده ای و شبیه سازی شده مقادیر تغذیه برآورد می­ گردد. نتایج نشان داد که در دوره آماری ده ساله (مهر ۱۳۸۰ تا شهریور ۱۳۹۰) میزان متوسط آب­دهی ویژه برای آبخوان اردبیل ۱/۰ و کسری از آب بارندگی و آبیاری که موجب تغذیه آبخوان می گردد به ­ترتیب برابر ۱۹/۱۶ و ۴۶/۱۷ درصد می باشد. به طور کلی میزان تغذیه آب زیرزمینی با روش CRD، ۱۷۲ میلیون مترمکعب در سال به ­دست آمد که حداقل مقدار تغذیه در سال آبی ۸۷-۱۳۸۶ با ۱۵۸ میلیون مترمکعب و حداکثر آن در سال آبی ۸۲-۱۳۸۱ با ۱۸۳ میلیون مترمکعب بود. در این پژوهش شاخص های کمی به ­صورت ترکیبی برای واسنجی مدل CRD در آبخوان دشت اردبیل استفاده و سپس ارزیابی و اعتبارسنجی شد. به طورکلی، سادگی، ارزانی، سهولت استفاده و نیاز اندک به داده های غیرقطعی (مانند میزان آبیاری و پمپاژ) از مزایای این مدل است.

روش CRD, آب دهی ویژه, کسر بارندگی, کسر آبیاری, آبخوان دشت اردبیل