مجید قاسمی سیانی - استادیار، گروه ژئوشیمی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی، ایران
حامد ابراهیمی فرد - کارشناسی ارشد، گروه ژئوشیمی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی، ایران

ایالت فلززایی طارم- هشتجین، شامل ۱۷ کانسار پورفیری، اپی ترمال و اکسید آهن-آپاتیت ماگمایی است که در کمان ماگمایی البرز باختری واقع شده است. برپایه بررسی های زمین شیمیایی سنگ کل، سنگ های گرانیتوییدی این پهنه سرشت کالک آلکالن پتاسیم بالا و شوشونیتی دارند و شامل واحدهای سنگی مونزونیت، مونزودیوریت، کوارتزمونزونیت، گرانیت و به میزان کمتر سنگ های سینیتی هستند. این سنگ ها سرشت متاآلومینوس دارند و از نوع I هستند. برپایه بررسی های زمین شیمیایی عنصرهای خاکی نادر (شامل غنی شدگی عنصرهای LREE و تهی شدگی عنصرهای HREE)، نسبت های ایزوتوپی Sr-Nd-Pb و سن اورانیم-سرب آنها (۶/۱±۴/۳۷ تا ۵۸/۱±۸۷/۴۲ میلیون سال پیش)، این گرانیتوییدها با محیط های زمین ساختی کششی پشت کمانی در ارتباط هستند. غنی شدگی از عنصرهای LILE و تهی شدگی از عنصرهای HFSE نشان دهنده دخالت مواد پوسته ای در پیدایش مذاب وابسته به پهنه فرورانش هستند. نتایج به دست آمده از بررسی های زمین شیمیایی و نسبت های ایزوتوپی Sr۸۶/Sr۸۷ و Nd۱۴۳/Nd۱۴۴ برای سنگ های گرانیتوییدی مورد بررسی نشان می دهد ماگمای اولیه این سنگ ها، توسط ذوب بخشی گوه گوشته ای (گوشته سنگ کره ای غنی شده) تشکیل شده است و در طول تکامل ماگمایی تحت تاثیر تبلوربخشی و آلایش پوسته ای قرار گرفته اند. این حجم از ماگما، منجر به پیدایش سنگ های آتشفشانی-نفوذی کمان ماگمایی البرز باختری در پهنه فرورانشی شده است؛ به گونه ای که در پالئوژن کمان ماگمایی ارومیه- دختر، تحت تاثیر یک رژیم فشارشی و همگرای واقع در کمان آتشفشانی پدید آمده است؛ اما در زمان ائوسن- الیگوسن، البرز باختری و ایالت فلززایی طارم- هشتجین تحت تاثیر نیروی کششی در پهنه ای پشت کمانی پدید آمده اند

ماگماتیسم سنوزوییک ذوب بخشی تبلوربخشی پشت کمان ایالت فلززایی طارم, هشتجین