رحیم یوسفی زاده - فوق لیسانس اقلیم شناسی در برنامه ریزی محیطی ، کارشناس ارشد اقلیم شنا
حمیدرضا ملکی - فوق لیسانس اقلیم شناسی در برنامه ریزی محیطی ، رئیس اداره پیش بینی و تح
فاطمه رحیم زاده - عضو هیئت علمی پژوهشکده هواشناسی و علوم جو، تهران، پژوهشکده هواشناسی

تغییرات اقلیمی طی دهه های اخیر سبب بروز ناهنجاریهای پارامترهای مختلف اقلیمی در سطح کره زمین شده است. یکی از این موارد، بروز بی نظمی های زمانی و مکانی پارامترهای دمای حداقل و تعداد روزهای یخبندان می باشد . تغییرات شدید نابهنگام دمایی ، پدیده ای نامطلوب برای اکوسیستم هر منطقه بوده و اثرات نامطلوبی را بر جای خواهد گذاشت. آستانه تحمل گیاهان در مقابل دماهای حداقل محدود بوده و همه ساله خسارات گسترده ای بر اثر پدیده سرما و یخبندان به تولیدات کشاورزی وارد می شود . شناخت و پیش بینی های به موقع زمانی و مکانی وقوع سرما و یخبندانها از اساسی ترین موضوعات هواشناسی کشاورزی است و می تواند نقش مهمی را در کاهش خسارات داشته باشد. از آنجائیکه طول دوره رشد برای گیاه مشخص بوده و بستگی به زمان وقوع یخبندان های بهاره و پاییزه دارد ، لذا برای این منظور از میانگین زمانی که در بهار برای آخرین بار حداقل دمای هوا از صفر درجه سلسیوس عبور می کند و یا از اولین باری که در پاییز به صفر درجه سلسیوس می رسد استفاده می شود که بهترین شاخص و ملاک برای اندازه گیری یخبندان هاست. بررسی ها نشان داده که تاریخ وقوع یخبندان ها از توزیع های آماری تصادفی و نرمال تبعیت می کند . با توجه به اینکه شهرستان شاهرود یکی از قطب های مهم کشاورزی استان و کشور می باشد ، لذا مطالعه و بررسیناهنجاریها، در وقوع زمان یخبندان در منطقه مذکور از اهمیت زیادی برخوردار می باشد نتایج نشان می دهد که با احتمال 75 درصد تاریخ وقوع اولین یخبندان ملایم پائیزه در شاهرود دهه اول آذر و آخرین یخبندان ملایم بهاره دهه دوم فروردین می باشد . طبق مطالعات بعمل آمده ، بر اثر ناهنجاریهای اقلیمی دهه اخیر ، تاریخ وقوع اولین یخبندان پاییزه و آخرین یخبندان بهاره دچار تغییرات نسبتا قابل ملاحظه ای شده که این امر منجر به بروز خسارات فراوان به محصولات باغی و کشاورزی منطقه گردیده است.

نابهنجاریها ، یخبندان ، تغییرات اقلیمی ، شهرستان شاهرود ، توزیع نرمال